Taal

In het kort

De leerling maakt een filmpje over een onbekend woord en oefent met het uit context afleiden van betekenis.

Benodigdheden

• digibord of scherm

• smartphones of tablets

• eenvoudige montage-app, zoals CapCut of iMovie

Stappenplan

1. Verdeel de klas in groepjes. Geef elk groepje een woord, of laat ze een woord kiezen, waarvan ze de betekenis niet kennen. Het kan gaan om een heel nieuw of juist heel oud woord, of een moeilijk woord dat ze in een tekst zijn tegengekomen. Ze mogen de betekenis nu opzoeken of bedenken, maar zorg dat de groepjes deze betekenis niet met elkaar delen.

2. Geef de groepjes de opdracht om de betekenis van hun woord te verbeelden in een filmpje van maximaal één minuut, waarin ze dit woord niet letterlijk mogen gebruiken. Ze mogen het woord dus niet uitspreken of in tekst laten zien. Laat de leerlingen brainstormen over manieren waarop ze dit kunnen doen. Kunnen ze het woord illustreren met beelden? Kunnen ze voorbeelden geven van situaties waarin ze het woord in een zin gebruiken – maar het woord zelf niet uitspreken?

3. Laat de leerlingen de filmpjes opnemen en monteren. Schrijf intussen alle woorden in willekeurige volgorde op het bord. Voeg eventueel wat afleiders toe.

4. Bekijk de filmpjes klassikaal en vraag de groepjes van elkaar te raden over welk woord het filmpje gaat en wat de betekenis ervan is. Vraag leerlingen dit te onderbouwen. Waarom denken ze dat het om dit woord gaat? Wat geeft ze het idee dat dit de betekenis zou kunnen zijn?

5. Vraag bij alle woorden hoe belangrijk de context is. En of de betekenis bij dit woord altijd hetzelfde is gebleven of zal blijven. Als de leerlingen hele oude woorden hebben gekozen, vraag dan waarom ze denken dat deze woorden niet meer gebruikt worden. Hebben ze juist nieuwe woorden gekozen, vraag dan waarom ze denken dat deze woorden juist nu ontstaan zijn. Denken ze dat dit woord nog lang gebruikt zal worden? Kom bij een moeilijk woord terug op de tekst waarin ze het zijn tegengekomen. Wat denken ze dat er in deze tekst met het woord bedoeld wordt?

Tips

! Je kunt woorden (laten) kiezen uit de Woord van het Jaar-verkiezing en de basislijst schooltaalwoorden van ITTA.

! Je kunt van deze opdracht ook een variant van maken van het woordenboekenspel. Kies in dit geval één zeer onbekend bestaand woord dat alle groepjes moeten verfilmen. Geef een van de groepjes de echte betekenis van het woord.

! Bekijk voor verdieping het artikel van Onze Taal over nieuwe woorden, het artikel en radio-item van RTV Drenthe over het ontstaan van taal en het item van Goedemorgen Nederland over het ontstaan en verdwijnen van woorden in het Nederlands.

Ook te vinden bij

Je vindt deze opdracht ook terug in dit domein onder Taalvariatie en -verandering.

In het kort

De leerling kijkt een korte film, schrijft op basis daarvan een gedicht en experimenteert zo met taal.

Kant-en-klaar lesmateriaal

Deze opdracht is uitgewerkt in kant-en-klare lessen bij de films Copyrette, Ga niet naar zee, Grand Tour en Sevilla. Ook is er een algemene les die je aan andere filmfragmenten van jouw keuze kunt koppelen.

Ook te vinden bij

Je vindt deze opdracht ook terug in het domein Communicatie onder Kijken.

In het kort

De leerling kiest de meest aansprekende dichtregels uit een gedicht, verbeeldt dit in stop-motionanimatie en experimenteert zo met taal in tekst en beeld.

Kant-en-klaar lesmateriaal

Bekijk het complete lesplan, inclusief werkbladen en ander leerlingmateriaal, op de website van Filmhub Midden.

Bron

Dit lesidee is van Filmhub Midden en is tot stand gekomen in samenwerking met filmeducatie-aanbieder De Animatiebus en filmleraar in residence Caroline Wisse.

In het kort

De leerling maakt bij een filmscène ondertiteling voor doven en slechthorenden en oefent daarbij met zowel aandachtig luisteren als met de toepassing van spelling en interpunctie.

Benodigdheden

• een korte Nederlandstalige scène uit een film of serie

• laptops met koptelefoon

• optioneel: een ondertitelingsprogramma, zoals YouTube Studio of Amara.org

Stappenplan

1. Bespreek eerst wat een gehoorbeperking inhoudt en waarom ondertiteling belangrijk is voor doven en slechthorenden. Waar moet een goede ondertiteling aan voldoen? Vraag ook of leerlingen weten wat de overeenkomsten en verschillen zijn tussen ondertiteling voor doven en slechthorenden en ondertiteling van bijvoorbeeld een niet-Nederlandstalige film voor horende kijkers.

2. Kies een of meerdere fragmenten uit een Nederlandstalige film of serie van maximaal drie minuten. Zorg dat er in het fragment een mix is van dialoog en achtergrondgeluid of muziek.

3. Geef de leerlingen de opdracht om het fragment te ondertitelen. Laat ze erop letten dat ze de ondertiteling in korte, duidelijke zinnen opschrijven en dat spelling en interpunctie correct is. Ook moeten ze erop letten dat het taalgebruik bij de film of serie past.

4. Als je tijd hebt, kun je de leerlingen de ondertiteling daadwerkelijk onder het fragment laten zetten. Zo niet, laat de leerlingen dan hun uitgeschreven ondertiteling met elkaar uitwisselen, of verzamel de uitgewerkte ondertiteling en doe de volgende stap klassikaal.

5. Laat de leerlingen eerst het fragment zonder audio bekijken en de ondertiteling lezen. Daarna bekijken ze het fragment met audio. In hoeverre klopt de ondertiteling met wat er in de film gebeurt?  Misschien heeft de leerling wel mooiere ondertiteling gemaakt dan het origineel -- bespreek dit ook! Zijn spelling en interpunctie in de ondertiteling correct?

Tips

! Verbind deze opdracht aan taalvariatie en bespreek Nederlandse Gebarentaal (NGT). Bekijk de film Okedoeibedankt, waarin dialogen grotendeels in NGT gevoerd worden. Aan de hand van de les leren de hoofdrolspelers uit de film leerlingen enkele basisgebaren aan.

! Laat leerlingen, in plaats van ondertiteling voor doven en slechthorenden, ondertiteling maken in straattaal, streektaal, of het Fries.

Ook te vinden bij

Je vindt deze opdracht ook terug in dit domein onder Taalvariatie en -verandering, en in het domein Communicatie onder Luisteren.

Bron

Deze opdracht is gebaseerd op een lesidee van Lotte Visser, cultuurcoach bij Kunstkade.

In het kort

De leerling onderzoekt een maatschappelijk onderwerp aan de hand van verschillende teksten en een filmfragment en schrijft daar vervolgens een betogende column over.

Kant-en-klaar lesmateriaal

Deze opdracht is uitgewerkt in kant-en-klare lessenreeksen bij de films Als ik je zie, dan groet ik je, Bruce, De druk en Lost boys, 5 jaar later. Ook is er een algemene lessenreeks die je aan andere filmfragmenten van jouw keuze kunt koppelen.

Samenhang met leergebieden: Burgerschap, mens en maatschappij

Ook te vinden bij

Je vindt deze opdracht ook terug in dit domein onder Overtuigingskracht van teksten, en in het domein Communicatie onder Lezen en onder Schrijven.

Bron

Deze lessenreeksen zijn ontwikkeld door docent Nederlands Furkan Sogut.

In het kort

De leerling maakt een reclamevideo en verkent daarmee hoe taal en beeld in te zetten met als doel te overtuigen.

Benodigdheden

• digibord of scherm

• voorbeelden van reclamefilmpjes

• smartphones of tablets

• eenvoudige montage-app, zoals CapCut of iMovie

Stappenplan

1. Bespreek klassikaal aan de hand van een aantal voorbeelden wat de kenmerken zijn van een overtuigende reclame.

2. Verdeel de klas in groepjes.

3. Laat de leerlingen een product kiezen of bedenken waar ze reclame voor willen maken.

4. Laat de leerlingen hun reclame als volgt opbouwen: eerst laten ze een overdreven slechte situatie zien zonder het product, daarna een overdreven positieve situatie mét het product. Tot slot bedenken ze een pakkende slogan waarmee ze het product presenteren en de reclame afsluiten.

5. Laat de leerlingen de reclamefilmpjes filmen en monteren.

6. Bekijk en bespreek de filmpjes klassikaal. Welke zijn het meest overtuigend? Waar ligt dat aan?

Ook te vinden bij

Je vindt deze opdracht ook terug in dit domein onder Overtuigingskracht van teksten.

Bron

Deze opdracht is gebaseerd op een les van filmeducatie-aanbieder Bekijk ‘t.

In het kort

De leerling schrijft een advertentie op basis van een scène uit een film en oefent hierbij met het herkennen en toepassen van kenmerken van dit tekstgenre.

Benodigdheden

• digibord of scherm

• voorbeeldadvertenties, bijvoorbeeld van een loket gevonden voorwerpen bij een gemeente of van de website van de NS

• korte film of filmfragment waarin een personage iets mist of kwijtraakt, zoals een privéfoto in badpak in Het Internet (duur: 7:00), halterstang en -schijven in Kippenkracht (duur: 12:00) of menstruatieproducten in Vlekkeloos (duur: 15:00)

• laptops of pen en papier

Stappenplan

1. Bespreek klassikaal aan de hand van de voorbeelden wat de kenmerken zijn van een goede advertentie. Denk bijvoorbeeld aan een precieze beschrijving van wat je zoekt en de reden waarom het belangrijk voor je is. Zet dit op een rijtje op het bord, of laat leerlingen dit voor zichzelf noteren.

2. Bekijk samen de korte film of het filmfragment. Laat leerlingen tijdens het kijken letten op wat de hoofdpersoon verliest, wat dit voor diegene betekent, en waarom die het (terug) zou willen.

3. Geef de leerlingen de opdracht om een advertentie te schrijven vanuit het perspectief van het personage dat iets mist of is kwijtgeraakt, met als doel het (terug) te vinden. Ze moeten dus opletten welke woorden ze gebruiken, want die moeten passen bij het personage en de tijd waarin de film zich afspeelt.

4. Laat leerlingen hun advertentie uitwisselen met een klasgenoot en feedback geven aan de hand van het lijstje dat jullie aan het begin van de les gezamenlijk hebben opgesteld.

5. Bespreek de advertenties klassikaal. Kunnen de personages met deze advertenties vinden wat zij zoeken?

Tips

! Laat de leerlingen een advertentie schrijven voor een waarde zoals vrijheid en daarmee reflecteren op wat die precies inhoudt, waarom die belangrijk is en wat de gevolgen zijn als je die verliest. Bekijk de themapagina Oorlog en vrijheid voor filmtips die je hiervoor in kunt zetten. 

! Laat de leerlingen een contactadvertentie schrijven voor een personage uit een historische bron en reflecteer op taalverandering. Een leuke bron hiervoor is het Instagram-account @liefdevantoen, waarop je liefdesadvertenties uit 1840-1940 kunt vinden.

! Laat de leerlingen een advertentie schrijven vanuit het perspectief van het verloren voorwerp. Die voorwerpen zijn dus op zoek naar hun eigenaar.

Samenhang met leergebieden: Burgerschap, mens en maatschappij

Ook te vinden bij

Je vindt deze opdracht ook terug in het domein Communicatie onder Schrijven, en in het domein Literatuur onder Personages.

Bron

Deze opdracht is gebaseerd op een lesidee van Eline van Diggelen.

In het kort

De leerling maakt zonder geluid een reclame met een maatschappelijke boodschap en oefent daarmee het overbrengen en herkennen van een boodschap in beeld.

Benodigdheden

• digibord of scherm

• voorbeelden van reclamefilmpjes met een maatschappelijke boodschap, zoals van SIRE

• smartphones of tablets

• eenvoudige montage-app, bijvoorbeeld CapCut of iMovie

Stappenplan

1. Vraag aan de leerlingen of zij voorbeelden kennen van reclamecampagnes die niet gericht zijn op het verkopen van een dienst of product, maar op het overbrengen van een maatschappelijke boodschap.

2. Waar kun je dit soort campagnes aan herkennen?

3. Bekijk een paar voorbeelden van dit soort reclamefilmpjes, maar zonder geluid (zet het geluid dus uit). Laat leerlingen goed opletten en bespreek na het kijken hoe de boodschap in beeld overgebracht wordt. Denk bijvoorbeeld aan camerastandpunt, het gebruik van licht en non-verbale communicatie in het acteerwerk.

4. Verdeel de klas in groepjes en laat ze zonder geluid een reclame met een maatschappelijke boodschap maken. Ze mogen ook geen geschreven tekst gebruiken: ze moeten de boodschap alleen met beeld overbrengen.

5. Bekijk de filmpjes klassikaal. Laat de groepjes van elkaar raden welke boodschap ze wilden overbrengen. Vraag ze dit te onderbouwen: wat hebben ze gezien dat erop wijst dat dit de boodschap van het filmpje is? Welke manieren zijn het belangrijkst (maak bijvoorbeeld een ranking) bij het overbrengen van een boodschap zonder geluid?

Tip

Op de site van filmeducatieaanbieder Bekijk ‘t vind je een aantal handige tutorials met uitleg over bijvoorbeeld filmkaders en camerabeweging. Of bekijk onze vakpagina voor de kunstvakken voor uitleg en voorbeelden van onder andere camerastandpunt en licht.

Samenhang met leergebieden: Burgerschap, mens en maatschappij

Ook te vinden bij

Je vindt deze opdracht ook terug in dit domein onder Overtuigingskracht van teksten, en in het domein Communicatie onder Kijken.

In het kort

De leerling pitcht een prequel of spin-off over een bijfiguur uit een bestaand verhaal en onderbouwt hoe dit verhaal aansluit bij wat bekend is over het personage en het hoofdverhaal.

Benodigdheden

• digibord

• laptops of pen en papier

Stappenplan

1. Bespreek wat prequels en spin-offs zijn, hoe ze samenhangen met het begrip achtergrondverhaal en hoe ze van elkaar verschillen: een prequel speelt zich af vóór het hoofdverhaal en een spin-off werkt een bijfiguur of subplot uit. Benoem ook waarom prequels en spin-offs gemaakt worden: filmstudio’s kunnen zo verder bouwen op het succes van een eerdere film.

2. Laat leerlingen een bijfiguur uit een boek of film kiezen waarvoor zij een prequel of spin-off bedenken. Leg uit dat ze hier een korte presentatie over gaan geven waarin ze een panel van studiobazen moeten overtuigen. Kies bij elke pitch drie tot vijf leerlingen die studiobazen moeten spelen en moeten bepalen of ze geld gaan steken in de film. Laat deze rol rouleren, zodat iedereen pitcht en een paar keer studiobaas is. 

3. Laat leerlingen nadenken waarom mensen deze film zouden willen zien. Waarom is het interessant om meer te weten te komen over dit personage? Wat voegt het nieuwe verhaal toe aan het bekende verhaal?

4. Laat leerlingen hun pitch uitwerken en oefenen. Geef ze de opdracht hun verhaal te ondersteunen met beeld, bijvoorbeeld een filmposter en castingkeuzes.

5. Laat de prequels en spin-offs klassikaal presenteren en bespreken. Wat valt op? Welke pitches zijn overtuigend, en hoe komt dat?

Ook te vinden bij

Je vindt deze opdracht ook terug in het domein Communicatie onder Spreken, en in het domein Literatuur onder Personages.

Bron

Deze opdracht is gebaseerd op een lesidee uit de Film Wijze Waaier van de filmhubs.

In het kort

De leerling maakt een reclamevideo en verkent daarmee hoe taal en beeld in te zetten met als doel te overtuigen.

Benodigdheden

• digibord of scherm

• voorbeelden van reclamefilmpjes

• smartphones of tablets

• eenvoudige montage-app, zoals CapCut of iMovie

Stappenplan

1. Bespreek klassikaal aan de hand van een aantal voorbeelden wat de kenmerken zijn van een overtuigende reclame.

2. Verdeel de klas in groepjes.

3. Laat de leerlingen een product kiezen of bedenken waar ze reclame voor willen maken.

4. Laat de leerlingen hun reclame als volgt opbouwen: eerst laten ze een overdreven slechte situatie zien zonder het product, daarna een overdreven positieve situatie mét het product. Tot slot bedenken ze een pakkende slogan waarmee ze het product presenteren en de reclame afsluiten.

5. Laat de leerlingen de reclamefilmpjes filmen en monteren.

6. Bekijk en bespreek de filmpjes klassikaal. Welke zijn het meest overtuigend? Waar ligt dat aan?

Ook te vinden bij

Je vindt deze opdracht ook terug in dit domein onder Zakelijke genres.

Bron

Deze opdracht is gebaseerd op een les van filmeducatie-aanbieder Bekijk ‘t.

In het kort

De leerling maakt zonder geluid een reclame met een maatschappelijke boodschap en oefent daarmee het overbrengen en herkennen van een boodschap in beeld.

Benodigdheden

• digibord of scherm

• voorbeelden van reclamefilmpjes met een maatschappelijke boodschap, zoals van SIRE

• smartphones of tablets

• eenvoudige montage-app, bijvoorbeeld CapCut of iMovie

Stappenplan

1. Vraag aan de leerlingen of zij voorbeelden kennen van reclamecampagnes die niet gericht zijn op het verkopen van een dienst of product, maar op het overbrengen van een maatschappelijke boodschap.

2. Waar kun je dit soort campagnes aan herkennen?

3. Bekijk een paar voorbeelden van dit soort reclamefilmpjes, maar zonder geluid (zet het geluid dus uit). Laat leerlingen goed opletten en bespreek na het kijken hoe de boodschap in beeld overgebracht wordt. Denk bijvoorbeeld aan camerastandpunt, het gebruik van licht en non-verbale communicatie in het acteerwerk.

4. Verdeel de klas in groepjes en laat ze zonder geluid een reclame met een maatschappelijke boodschap maken. Ze mogen ook geen geschreven tekst gebruiken: ze moeten de boodschap alleen met beeld overbrengen.

5. Bekijk de filmpjes klassikaal. Laat de groepjes van elkaar raden welke boodschap ze wilden overbrengen. Vraag ze dit te onderbouwen: wat hebben ze gezien dat erop wijst dat dit de boodschap van het filmpje is? Welke manieren zijn het belangrijkst (maak bijvoorbeeld een ranking) bij het overbrengen van een boodschap zonder geluid?

Tip

Op de site van filmeducatieaanbieder Bekijk ‘t vind je een aantal handige tutorials met uitleg over bijvoorbeeld filmkaders en camerabeweging. Of bekijk onze vakpagina voor de kunstvakken voor uitleg en voorbeelden van onder andere camerastandpunt en licht.

Samenhang met leergebieden: Burgerschap, mens en maatschappij

Ook te vinden bij

Je vindt deze opdracht ook terug in dit domein onder Zakelijke genres, en in het domein Communicatie onder Kijken.

In het kort

De leerling maakt een vlog waarin die een product aanprijst en verkent daarmee hoe die spraak en beeld overtuigend in kan zetten.

Benodigdheden

• digibord of scherm

• voorbeelden van reclamevlogs van influencers zoals: Jade Anna (jadeanna), Bankzitters (bankzitters), Kiki Bosman (kikibosman_, kieklola), Noah de Campos Neto (nietnoah), Djamila (meisjedjamila), Zaar Goedemans (zaargoedemans), Nikkie de Jager (nikkietutorials), Rhodé Kok (rhodeekok), Bram Krikke (bramkrikke), Robert Rodenburg (robertrodenburg), Russo (russonl)

• smartphones of tablets

• eenvoudige montage-app, zoals CapCut of iMovie

Stappenplan

1. Bekijk klassikaal een paar korte vlogs van influencers waarin zij een product aanprijzen. Bespreek waarom sommige influencers overtuigend zijn. Wat is hun kracht? Hoe gebruiken ze taal, stem en houding om hun kijkers te beïnvloeden?

2. Laat leerlingen in groepjes een korte influencervideo maken waarin ze een alledaags of nutteloos product overtuigend aanprijzen. Denk bijvoorbeeld aan een paperclip of een pet voor je huisdier.

3. Laat leerlingen vooraf nadenken over hun doelgroep en over hun stijl: wat is je publiek en hoe spreek je dat aan? Hoe gebruik je mimiek, stem en houding? Hoe zet je jezelf neer als merk?

4. Laat de leerlingen hun filmpje opnemen en monteren.

5. Bekijk de vlogs klassikaal. Laat leerlingen elkaar feedback geven: wie overtuigt het meest, en waarom? Hoe dragen stemgebruik, taal, en houding daaraan bij?

Tip

Vraag leerlingen in voorbereiding op deze les welke influencers zij volgen, of vraag ze om zelf een reclamefilmpje van een influencer op te zoeken.

Ook te vinden bij

Je vindt deze opdracht ook terug in het domein Communicatie onder Spreken.

Bron

Deze opdracht is gebaseerd op een lesidee uit de Film Wijze Waaier van de filmhubs.

In het kort

De leerling onderzoekt een maatschappelijk onderwerp aan de hand van verschillende teksten en een filmfragment en schrijft daar vervolgens een betogende column over.

Kant-en-klaar lesmateriaal

Deze opdracht is uitgewerkt in kant-en-klare lessenreeksen bij de films Als ik je zie, dan groet ik je, Bruce, De druk en Lost boys, 5 jaar later. Ook is er een algemene lessenreeks die je aan andere filmfragmenten van jouw keuze kunt koppelen.

Samenhang met leergebieden: Burgerschap, mens en maatschappij

Ook te vinden bij

Je vindt deze opdracht ook terug in dit domein onder Zakelijke genres, en in het domein Communicatie onder Lezen en onder Schrijven.

Bron

Deze lessenreeksen zijn ontwikkeld door docent Nederlands Furkan Sogut.

In het kort

De leerling verbeeldt de betekenis van een woord dat met diens identiteit te maken heeft in stop-motionanimatie, experimenteert zo met taal in tekst en beeld en onderzoekt hoe taal en identiteit met elkaar samenhangen.

Benodigdheden

• digibord of scherm

• een stop-motionanimatie, zoals deze van de Animatiebus (duur: 0:51)

• smartphones of tablets

• stop-motionapp, zoals Stop Motion Studio

• kant-en-klare letters of knutselmateriaal om zelf letters te maken, zoals papier, schaar en stiften

Stappenplan

1. Bespreek het begrip identiteit met je leerlingen en geef voorbeelden van woorden die met je identiteit te maken kunnen hebben. Denk aan een streektaal of tweede taal, maar ook aan taal die met gender of seksuele oriëntatie te maken heeft, of met een bepaalde subcultuur.

2. Laat leerlingen een woord kiezen dat bij hun identiteit past. Laat ze nadenken over waarom dit woord bij hen past en geef ze de opdracht om het woord te onderzoeken: wat is de oorsprong en de geschiedenis ervan? In welke context wordt het gebruikt? Hoe? Waar? Door wie?

3. Bekijk de stop-motionanimatie en bespreek wat stop-motion is: een animatietechniek waarbij de animator foto’s maakt van een voorwerp en dat na elke foto verplaatst of aanpast. Wanneer je de foto’s achter elkaar afspeelt, lijkt het net of het voorwerp beweegt.

4. Laat de leerlingen de betekenis van hun gekozen woord verbeelden in een korte stop-motionanimatie met behulp van letters, tekeningen of voorwerpen. Stimuleer creatief gebruik van beeld en beweging om de betekenis zichtbaar te maken.

5. Laat de leerlingen hun filmpje opnemen en monteren.

6. Bekijk de filmpjes klassikaal en bespreek de betekenis van de verschillende woorden. Tot welke nieuwe inzichten zijn leerlingen gekomen over zichzelf, elkaar, en de rol die taal speelt bij je identiteit?

Tip

Op de site van filmeducatieaanbieder Bekijk ‘t vind je een handige tutorial voor het maken van stop-motion.

Samenhang met leergebieden: Burgerschap, LOB

In het kort

De leerling maakt een filmpje over een onbekend woord en oefent met het uit context afleiden van betekenis.

Benodigdheden

• digibord of scherm

• smartphones of tablets

• eenvoudige montage-app, zoals CapCut of iMovie

Stappenplan

1. Verdeel de klas in groepjes. Geef elk groepje een woord, of laat ze een woord kiezen, waarvan ze de betekenis niet kennen. Het kan gaan om een heel nieuw of juist heel oud woord, of een moeilijk woord dat ze in een tekst zijn tegengekomen. Ze mogen de betekenis nu opzoeken of bedenken, maar zorg dat de groepjes deze betekenis niet met elkaar delen.

2. Geef de groepjes de opdracht om de betekenis van hun woord te verbeelden in een filmpje van maximaal één minuut, waarin ze dit woord niet letterlijk mogen gebruiken. Ze mogen het woord dus niet uitspreken of in tekst laten zien. Laat de leerlingen brainstormen over manieren waarop ze dit kunnen doen. Kunnen ze het woord illustreren met beelden? Kunnen ze voorbeelden geven van situaties waarin ze het woord in een zin gebruiken – maar het woord zelf niet uitspreken?

3. Laat de leerlingen de filmpjes opnemen en monteren. Schrijf intussen alle woorden in willekeurige volgorde op het bord. Voeg eventueel wat afleiders toe.

4. Bekijk de filmpjes klassikaal en vraag de groepjes van elkaar te raden over welk woord het filmpje gaat en wat de betekenis ervan is. Vraag leerlingen dit te onderbouwen. Waarom denken ze dat het om dit woord gaat? Wat geeft ze het idee dat dit de betekenis zou kunnen zijn?

5. Vraag bij alle woorden hoe belangrijk de context is. En of de betekenis bij dit woord altijd hetzelfde is gebleven of zal blijven. Als de leerlingen hele oude woorden hebben gekozen, vraag dan waarom ze denken dat deze woorden niet meer gebruikt worden. Hebben ze juist nieuwe woorden gekozen, vraag dan waarom ze denken dat deze woorden juist nu ontstaan zijn. Denken ze dat dit woord nog lang gebruikt zal worden? Kom bij een moeilijk woord terug op de tekst waarin ze het zijn tegengekomen. Wat denken ze dat er in deze tekst met het woord bedoeld wordt?

Tips

! Je kunt woorden (laten) kiezen uit de Woord van het Jaar-verkiezing en de basislijst schooltaalwoorden van ITTA.

! Je kunt van deze opdracht ook een variant van maken van het woordenboekenspel. Kies in dit geval één zeer onbekend bestaand woord dat alle groepjes moeten verfilmen. Geef een van de groepjes de echte betekenis van het woord.

! Bekijk voor verdieping het artikel van Onze Taal over nieuwe woorden, het artikel en radio-item van RTV Drenthe over het ontstaan van taal en het item van Goedemorgen Nederland over het ontstaan en verdwijnen van woorden in het Nederlands.

Ook te vinden bij

Je vindt deze opdracht ook terug in dit domein onder Creatief taalgebruik.

In het kort

De leerling neemt straatinterviews af en verdiept zich in overeenkomsten en verschillen in taal en nieuwsbeleving op lokaal en nationaal niveau.

Benodigdheden

• digibord of scherm

• voorbeelden van nieuwsitems waarin een straatinterview voorkomt

• nationale kranten of nieuwssites

• eenvoudige montage-app, bijvoorbeeld CapCut of iMovie

• smartphones of tablets

Stappenplan

1. Bespreek wat straatinterviews zijn en laat hier een paar voorbeelden van zien. Leg uit dat straatinterviews vaak afgenomen worden om verschillende meningen te verzamelen en er zo achter te komen hoe er gedacht wordt over een gebeurtenis die in het nieuws is.

2. Verdeel de klas in groepjes. Elk groepje bekijkt nationale nieuwssites en kiest een nieuwsitem dat ze interessant vinden en dat leeft in hun omgeving.

3. Geef de leerlingen de opdracht om een eigen nieuwsitem te maken waar een straatinterview onderdeel van uitmaakt. Ze moeten dit nieuwsitem en de straatinterviews in streek-, straattaal of het Fries doen. Geef de groepjes mee dat hun nieuwsitem in ieder geval moet bevatten: een korte introductie waarin ze het onderwerp van het nieuws aankaarten; ten minste twee straatinterviews met mensen die verschillend over dit onderwerp denken; en een korte samenvatting en afsluiting.

4. Laat de leerlingen hun nieuwsitem met straatinterviews opnemen en monteren.

5. Bekijk de filmpjes klassikaal en bespreek ze. In hoeverre is het anders om dit te doen in streek-, straattaal of het Fries, dan in Standaardnederlands? Denken de leerlingen dat de meningen die ze verzameld hebben, goed weerspiegelen hoe er in hun omgeving over het onderwerp gedacht wordt? Waarom wel, of waarom niet? Merken zij verschil in hoe lokale en nationale media dit onderwerp behandelen? Welke invloed heeft de gekozen taal(variatie) op de betrouwbaarheid van het verslag? Staat het door deze taalkeuze dichterbij het publiek of verder af?

Tip

Als variant kun je leerlingen vragen om een bestaand nationaal nieuwsitem een-op-een na te maken in een taal of taalvariant naar keuze.

Samenhang met leergebieden: Burgerschap, digitale geletterdheid, mens en maatschappij

Ook te vinden bij

Je vindt deze opdracht ook terug in het domein Communicatie onder Spreken.

Bron

Deze opdracht is gebaseerd op een lesidee van Okki Poortvliet.

In het kort

De leerling maakt bij een filmscène ondertiteling voor doven en slechthorenden en oefent daarbij met zowel aandachtig luisteren als met de toepassing van spelling en interpunctie.

Benodigdheden

• een korte Nederlandstalige scène uit een film of serie

• laptops met koptelefoon

• optioneel: een ondertitelingsprogramma, zoals YouTube Studio of Amara.org

Stappenplan

1. Bespreek eerst wat een gehoorbeperking inhoudt en waarom ondertiteling belangrijk is voor doven en slechthorenden. Waar moet een goede ondertiteling aan voldoen? Vraag ook of leerlingen weten wat de overeenkomsten en verschillen zijn tussen ondertiteling voor doven en slechthorenden en ondertiteling van bijvoorbeeld een niet-Nederlandstalige film voor horende kijkers.

2. Kies een of meerdere fragmenten uit een Nederlandstalige film of serie van maximaal drie minuten. Zorg dat er in het fragment een mix is van dialoog en achtergrondgeluid of muziek.

3. Geef de leerlingen de opdracht om het fragment te ondertitelen. Laat ze erop letten dat ze de ondertiteling in korte, duidelijke zinnen opschrijven en dat spelling en interpunctie correct is. Ook moeten ze erop letten dat het taalgebruik bij de film of serie past.

4. Als je tijd hebt, kun je de leerlingen de ondertiteling daadwerkelijk onder het fragment laten zetten. Zo niet, laat de leerlingen dan hun uitgeschreven ondertiteling met elkaar uitwisselen, of verzamel de uitgewerkte ondertiteling en doe de volgende stap klassikaal.

5. Laat de leerlingen eerst het fragment zonder audio bekijken en de ondertiteling lezen. Daarna bekijken ze het fragment met audio. In hoeverre klopt de ondertiteling met wat er in de film gebeurt?  Misschien heeft de leerling wel mooiere ondertiteling gemaakt dan het origineel -- bespreek dit ook! Zijn spelling en interpunctie in de ondertiteling correct?

Tips

! Verbind deze opdracht aan taalvariatie en bespreek Nederlandse Gebarentaal (NGT). Bekijk de film Okedoeibedankt, waarin dialogen grotendeels in NGT gevoerd worden. Aan de hand van de les leren de hoofdrolspelers uit de film leerlingen enkele basisgebaren aan.

! Laat leerlingen, in plaats van ondertiteling voor doven en slechthorenden, ondertiteling maken in straattaal, streektaal, of het Fries.

Ook te vinden bij

Je vindt deze opdracht ook terug in dit domein onder Spelling, formulering, interpunctie, en in het domein Communicatie onder Luisteren.

Bron

Deze opdracht is gebaseerd op een lesidee van Lotte Visser, cultuurcoach bij Kunstkade.