3 vragen aan regisseur Mirjam Marks over Kinderen van Mavungu

In Kinderen van Mavungu volgen we jongeren uit het Surinaamse dorpje Pikin Slee. Wat maakte juist hun verhaal voor jou zo belangrijk om te vertellen?

Ik kom al meer dan 25 jaar in Pikin Slee en ben telkens weer onder de indruk van de natuur, de cultuur en de manier waarop mensen daar leven. Toen de kans zich voordeed om een lange film te maken, voelde ik sterk de behoefte om dit verhaal met de wereld te delen. De kinderen uit het dorp zijn wat ik ‘wisdom keepers’ noem: jonge kennisdragers die een diepe, praktische wijsheid hebben over het leven in het regenwoud – hoe je kunt overleven, wat eetbaar of giftig is, en hoe je leeft in harmonie met de natuur. Dat is waardevolle, praktische wijsheid die van generatie op generatie wordt doorgegeven. 

Tegelijkertijd worden deze kinderen opgevoed in een onderwijssysteem dat gebaseerd is op een westerse norm en weinig aansluiting vindt bij hun leefwereld. Daardoor dreigt hun traditionele kennis verloren te gaan. En vaak wordt er ook nog op hen neergekeken, omdat ze niet zouden passen binnen de westerse norm of zogenaamd ‘achterlopen’. Terwijl ze juist uit een krachtige gemeenschap komen die direct verbonden is met het Nederlandse koloniale verleden. Hun voorouders kozen bewust voor vrijheid – ze vluchtten van de slavernij en bouwden hun eigen leven op in het binnenland. 

Veel slavernijverhalen worden verteld vanuit slachtofferschap, maar ik wilde juist dit trotse, veerkrachtige perspectief laten zien. Ik vond het belangrijk om dit perspectief te laten zien: niet als slachtofferverhaal, maar als een verhaal van kracht, trots en verbondenheid. Omdat ik al zo lang betrokken ben bij het dorp en de mensen daar goed ken, kon ik dit verhaal samen met hen vertellen – op een eerlijke en respectvolle manier.

Wat kunnen leerlingen in Nederland leren van het perspectief van deze Surinaamse jongeren?

Het perspectief van de jongeren uit Pikin Slee opent voor Nederlandse leerlingen een wereld die voor velen onbekend is: het leven in het Surinaamse regenwoud. Maar wat het zo krachtig maakt, is de combinatie van die onbekende wereld met een stukje herkenning. Ondanks de afstand in cultuur en omgeving, maken deze kinderen veel mee dat ook voor Nederlandse jongeren herkenbaar is: een telefoon die wordt afgepakt in de klas, een tienminutengesprek waarin je te horen krijgt dat je beter je best moet doen, of de behoefte om stoer te zijn en erbij te horen. Juist die herkenbare momenten maken het mogelijk om je in te leven in een compleet andere leefwereld. De film laat zien hoe universeel kind-zijn is, en dat creëert verbinding.

De film biedt ook inzicht in de obstakels die deze jongeren ervaren, zoals het leren in een taal die ze thuis niet spreken – het Nederlands als ‘boekentaal’. Het verhaal nodigt leerlingen in Nederland uit om na te denken over identiteit, taal, onderwijs en ongelijkheid – thema’s die hen raken, maar vanuit een ander perspectief. De reacties van leerlingen die de film zagen, waren veelzeggend: ze wilden door blijven kijken en voelden zich geraakt. Eentje riep zelfs: "Nu weet ik zeker dat ik in Suriname wil wonen!". De film prikkelt, verrijkt en haalt vooroordelen weg. Het leert kinderen dat er andere manieren van leven zijn, zonder dat die minder waard zijn – en juist dat is een waardevolle les.

Wat zou je leerkrachten willen meegeven die Kinderen van Mavungu willen inzetten tijdens een les?

Kinderen van Mavungu biedt leerkrachten talloze aanknopingspunten voor betekenisvolle gesprekken in de klas. Het verhaal raakt aan thema’s als cultuur, tradities, identiteit, taal, natuur én het koloniale verleden. Afhankelijk van de leeftijd en belevingswereld van de leerlingen kan de leraar het gesprek richten op wat het meest aanspreekt: van het leven in het regenwoud en de relatie met de natuur tot taalgebruik en historische context.

Een mooie manier om te starten is door leerlingen te vragen wat ze weten over Suriname – en specifieker, over het binnenland van Suriname. Zo ontstaat ruimte voor nieuwsgierigheid en verwondering. In de serie wordt duidelijk hoe de gemeenschap van Pikin Slee is ontstaan: als veilige plek voor gevluchte tot slaaf gemaakte mensen. Dat biedt een krachtig alternatief perspectief op het slavernijverleden – niet vanuit slachtofferschap, maar juist vanuit veerkracht en zelfbeschikking. De film laat zien hoe deze mensen op eigen kracht een nieuwe samenleving hebben opgebouwd, met een sterke, eigen cultuur die tot op de dag van vandaag voortleeft.

Voor leerkrachten die het onderwerp slavernij spannend vinden om aan te snijden, biedt deze film een waardevolle ingang: het is geen directe les over slavernij, maar een verhaal over de nazaten van mensen die kozen voor vrijheid, trots en menselijkheid. Dat maakt het niet alleen leerzaam, maar ook inspirerend. Het nodigt leerlingen uit om na te denken over hun eigen identiteit, verbondenheid met de natuur en hoe geschiedenis nog altijd doorwerkt in het heden.