Waarom gaat dit onderwerp je zo aan het hart?
"Ik ben gefascineerd door hoe onze samenleving steeds visueler wordt: beelden van leed en geweld komen met een steeds hogere snelheid en resolutie onze telefoons en huiskamers binnen. Ik zie een gevaar in hoe we gewend raken aan deze constante toevoer van shockerende beelden, hoe ze ons verlammen, maar ook hoe ze vaak aan onze kritiek ontsnappen. Met name de beelden die verslag doen van de “stromen” en “massa’s” migranten aan de grenzen van Europa interesseren me omdat deze zeer politiek beladen zijn maar hun stigmatiserende werking vaak verscholen blijft. Zoals veel onderzoekers al hebben opgemerkt, worden migranten vaak subtiel in een specifieke categorie geduwd – door óf als potentieel gevaar óf als afhankelijke slachtoffers afgebeeld te worden."
Hoe zou je film kunnen gebruiken om weerstand te bieden tegen die stigmatisering?
"De laatste tijd houd ik me vooral bezig met de vraag hoe beelden en beeldmakers ook verzet kunnen bieden aan deze tendens en ons actief bewust kunnen maken van de politieke en ethische dimensie van kijken – naar leed, naar oorlog, naar de ander. Ik ben geïnteresseerd in films die heel nadrukkelijk niet visueel zijn, films waarin onze blik constant gehinderd wordt. Het moment dat we niet zomaar meer alles kunnen zien, is ook het moment dat we beginnen te reflecteren op onze eigen positie als beeld-consumenten. Ik zie de essay film, als een vorm van experiment en engagement, als een mooi startpunt om hierover na te denken."
Heb jij nog een filmtip voor lerarenopleiders? Een film die ze écht moeten zien?
"Films waar ik binnen mijn onderzoek naar gekeken heb zijn onder andere Amel Alzakout’s en Khaled Abdulwahed’s Purple Sea, Philip Scheffner’s Havarie, Sara Fattahi’s Chaos, en Morgan Knibbe’s Those Who Feel the Fire Burning. Door middel van chaotische camerabewegingen en onscherpe beelden, desoriënteren deze films de kijker om zo de ervaring van vluchten en ontheemding in Europa invoelbaar te maken. Een film die recent een enorme indruk op mij heeft achtergelaten en ons ook de mogelijkheid tot zien ontneemt, maar dit doet binnen een totaal andere context, is Jonathan Glazer’s The Zone of Interest. De film verbeeldt het gezinsleven van Auschwitz commandant Rudolf Höss, zonder te tonen wat er achter de muren van het kamp afspeelt. Glazer nodigt op die manier uit om te reflecteren op de rol van de collectieve beelden van de Holocaust die in ons geheugen gegrift staan en de ethische grenzen van wat hiervan getoond kan worden."
Benieuwd naar de keynote van Jeroen Boom? Blok 6 november alvast in de agenda en koop nu je (early bird) ticket met korting: www.filmeducatie.nl/bbo
Filmstill header: Those Who Feel the Fire Burning
