Interview met Tessa Leuwsha over Moeder Suriname

Headerfoto: gemaakt door Sirano Zalman.

Wat betekende het voor jou persoonlijk om Moeder Suriname te maken?

"Ik vond het een geweldige ervaring. De film is gebaseerd op het leven van mijn Surinaamse oma en ik had eerder een boek over haar geschreven. Om de geschiedenis van Suriname door haar ogen ook in film te realiseren was een fascinerend proces. Vooral door het werken met archiefmateriaal: met ieder beeld kwam haar leven dichterbij."

Wat was het meest aangrijpende moment tijdens het maken van de documentaire?

"Ik vond niet eerder vertoond beeldmateriaal van de drukbevolkte achtererven in Paramaribo. Vroeger hadden daar de slavenvertrekken gestaan. Water haalde je uit een put of bij de pomp en er was aanvankelijk geen elektriciteit. Mijn familie woonde ook in zo’n armoedige barak."

Dit jaar is het 50 jaar geleden dat Suriname onafhankelijk werd. Hoe zie je de relatie tussen die onafhankelijkheid en het slavernijverleden?

"De onafhankelijkheid markeert een belangrijk punt in het proces van zelfbewustzijn van Suriname. De jarenlange overheersing door Nederland heeft niet alleen tot economische achteruitgang geleid, ook tot een gevoel van minderwaardigheid. Dit uitte zich op allerlei manieren, je mocht vroeger in het openbare leven geen Surinaams praten en op school gingen de lessen uitsluitend over Nederland."

Keti Koti herdenken we elk jaar, maar waarom is het juist nu (ook) belangrijk om het slavernijverleden meer aandacht te geven in het onderwijs?

"Het is belangrijk om elkaars achtergrond te leren kennen, zodat we elkaar beter gaan begrijpen. Het slavernijverleden werpt ook een schaduw in het heden, in bepaalde gedragingen en economische verschillen. Het is ook goed om te beseffen dat slavernij niet zo lang geleden is als de meeste mensen denken. Mijn grootmoeder werd opgevoed door een vrouw die tot haar twaalfde nog in slavernij had geleefd."

Wat zou je leraren en scholen willen meegeven die het gesprek over het koloniale en slavernijverleden van Nederland en Suriname in de klas willen openen, bijv. aan de hand van jouw documentaire?

"Samen met IDFA-educatie heb ik naar aanleiding van de film een lesprogramma ontwikkeld, dat ook in Suriname is uitgerold. Beeld en Geluid start vanaf dit najaar met een online programma. Het mooie van het lesmateriaal is dat het aanhaakt bij het heden en daarom voor veel leerlingen relevant is. De koloniale geschiedenis gaat bijvoorbeeld ook over migratie. Dat onderwerp is voor velen herkenbaar."

Hoe reageerden jongeren in Suriname en Nederland op de film? En wat zegt dat over de manier waarop het verleden leeft bij de nieuwe generaties?

"In Suriname was de film voor jongeren vooral een eyeopener. Ze kennen de grote lijnen van de geschiedenis maar hadden er letterlijk geen beeld bij. Het vertellen van de eigen verhalen staat in Suriname nog in de kinderschoenen. In Nederland reageerden jongeren vaak verbaasd. Ze kenden de geschiedenis niet. Precies daarom wilde ik het archiefmateriaal graag inkleuren, om het daarmee naar het heden te halen en jongeren aan te spreken."