Filmleraar van het Jaar: finalist Roald is een meester achter de camera

Je staat al lange tijd voor de klas en doet veel met film; hoe is dat zo gekomen?
"Sinds 1998 heb ik altijd een vaste groep gedraaid als leerkracht. Daarnaast deed ik veel met creatieve vakken zoals muziek, tekenen en film. Toen ik zo’n zes jaar voor de klas stond, heb ik voor het eerst het jaar afgesloten door een film te maken met de kinderen. Destijds ging het om een film van 20 minuten; tegenwoordig duren ze tussen een uur en anderhalf uur en pakken we het grootser aan. Toch merkte ik bij die eerste films al meteen dat het heel inspirerend was voor de kinderen om met film bezig te zijn.

Zelf was ik altijd al met film bezig en had daarom redelijk goed door hoe je iets in beeld kon brengen. Hierdoor voelde het voor de kinderen ook als een ‘echte’ film. Als we de film vervolgens gezamenlijk keken merkte ik dat ze helemaal los kwamen, omdat ze er zelf in meespeelden, of erbij waren geweest tijdens het opnemen. Dat komt ook omdat het ineens een heel ander gevoel kan oproepen wanneer het gemonteerd is. Wat gebeurt er bijvoorbeeld als je muziek toevoegt en zo de sfeer en toon verandert? Het is erg leuk om kinderen dat te laten ervaren en bijzonder om telkens die reacties weer te zien.

De laatste jaren doen we bij SOL de Bron ook steeds meer op het gebied van talentontwikkeling. Daar word ik dan bij betrokken vanuit het bestuur, waardoor ik ook meer tijd heb voor projecten waar kinderen hun talenten kunnen verkennen. We zitten nu middenin een grote verbouwing en straks hebben we in ons nieuwe gebouw twee talentenlabs die ik ga runnen. Daar kunnen kinderen onder andere tekenen, schilderen, muziek maken, 3D-printen en films maken en daar zal ik ook groepen begeleiden."

Hoe pas jij filmeducatie toe in jouw lessen?
"Mijn filmlessen kennen twee verschillende vormen. Aan de ene kant maak ik een film met de klas, waarbij ik me dan opstel als regisseur. De kinderen acteren vooral in de film en al doende belichten we ook de theorie achter filmmaken. Denk hierbij aan het feit dat je niet chronologisch opneemt, dat je audio pas later toevoegt, of hoe special effects werken. Bij zulke projecten komt er voor mij ook veel meer bij kijken.

Daarnaast komen klassen bij mij langs voor filmlessen rondom specifieke thema’s of vaardigheden. Een terugkerende les is bijvoorbeeld dat kinderen zelf een reclamefilmpje voor speelgoed moeten maken. Ik laat dan eerst een paar speelgoedreclames zien die we een beetje gaan ontleden. Welke aspecten zie je regelmatig terugkomen? Er zit vaak muziek in, er zijn spelende kinderen in beeld, we zien of horen de naam van het product, etc. We bespreken vervolgens welke onderdelen van het reclamefilmpje met de camera worden opgenomen en welke onderdelen later worden toegevoegd.

Onze school heeft best veel filmapparatuur, waaronder twaalf camera’s, twaalf statieven en twaalf computers. Met die camera’s mogen de kinderen dan vrij door de school lopen om hun opnames te maken en daar komen al erg leuke resultaten uit. Daarna gaan we monteren in Pinnacle, wat een redelijk laagdrempelig programma is, maar wat qua bewerken wel een stuk verder gaat dan een app als TikTok. Ze gaan knippen in hun videomateriaal en werken met een tijdlijn; vanwege de creativiteit vinden kinderen dat ontzettend leuk om te doen. Ze willen dan vaak meer weten over het programma zelf en sommigen schaffen het later zelfs aan om er meer mee te gaan doen. Aan het einde van het project presenteren de leerlingen dan hun reclamefilmpjes en kunnen ze vertellen wat ze allemaal hebben gedaan."

Wat doet filmeducatie met leerlingen in jouw ervaring?
"Heel veel. Film heeft iets mystieks voor kinderen; ze vinden het een bijzonder wereldje. Ze weten vaak niet hoe het in elkaar zit of hoe het wordt gemaakt, maar willen er toch bij betrokken zijn, voor of achter de camera. Mijn lessen geven een inkijkje hoe zo’n productie tot stand komt. We hebben bijvoorbeeld een mooi green screen op school, wat ze vaak al wel kennen van YouTube-filmpjes, en tijdens zo’n les echt kunnen zien en ervaren hoe zoiets werkt. Een aantal kinderen is ook na de lessen aan de slag gegaan met het monteren van video’s en een eigen YouTube-kanaal. Je merkt dat content maken ook wel van deze tijd is. Nu heb ik zelf meer met fictie dan met vloggen, maar ik vind het erg leuk om te zien hoe kinderen daar vanuit hun belevingswereld mee aan de slag gaan."

Jouw filmlessen besteden veel aandacht aan de praktische kant en je laat leerlingen veel zelf maken. Waarom is die uitvoerende kant zo waardevol in jouw ogen?
"Die vrijheid bij het maken stimuleert creativiteit in de breedste zin. Daarnaast ontstaat er ook een stukje samenwerking. Van alle kunstvormen is film denk ik de meest coöperatieve. Het schrijven van een boek is veel solistischer, terwijl je bij de aftiteling van een film al snel honderden mensen ziet die eraan hebben meegewerkt. Al die verschillende rollen bieden ook kansen voor kinderen met uiteenlopende karakters en talenten om iets toe te kunnen voegen. Het maken van een film laat ruimte voor een kind dat enorm expressief is, maar ook voor een kind dat liever achter de schermen werkt. Ik moet denken aan een oud-leerling die vrij introvert is; hij vindt filmmaken super interessant, maar wil absoluut niet in beeld. Zijn zusje wil dat juist wel en op die manier werken ze mooi samen. Zo hebben zij er allebei plezier in en kan hij blijven groeien in het monteren, wat hij fantastisch vindt. Ik zie hem daar ook wel verder mee gaan en dankzij die samenwerking kan dat."

Je bent opgegeven voor deze verkiezing door een ouder van school; wat was je reactie toen je hoorde over Filmleraar van het Jaar?
"Dat vond ik super leuk! Ik wist eerlijk gezegd niet eens dat het bestond, maar het voelde als een eer om überhaupt genomineerd te worden. Om een beter beeld te krijgen heb ik toen de filmpjes bekeken van de finalisten van vorig jaar en zag dat er een breed scala aan filmleraren was. Mooi om te zien dat er nog veel meer mensen zijn met dezelfde passie."

En waar kijk je het meest naar uit tijdens deze verkiezing?
"Ik kijk ernaar uit om andere leraren te ontmoeten die hier ook zo serieus mee bezig zijn. Ik kom niet vaak mensen tegen in het onderwijs die soortgelijke filmprojecten doen, want dat is best wel iets specifieks. Het is dan ook erg leuk om in contact te komen met leraren die daar oog voor hebben, of die ook gewoon filmliefhebber zijn. Daarnaast is het ook leuk om aan elkaar te laten zien wat je doet en om aan anderen te kunnen laten zien wat filmeducatie voor kinderen kan doen, zodat het een groter bereik krijgt."

Wat zou je andere leraren adviseren wanneer ze overwegen om in hun lessen gebruik te maken van het medium film?
"Ik zou vooral niet te moeilijk denken. Met een simpele iPad of telefoon kun je al stop-motion filmpjes maken, wat erg leuk kan zijn! Je hoeft er niet tegenop te zien. Tegelijkertijd snap ik ook dat iets zoals monteren lastig kan lijken als je er nog nooit mee hebt gewerkt. Toch is het in de praktijk beter te doen dan je wellicht zou denken. Verder kun je ook meer uit filmlessen halen als je nét iets bewuster kiest welke films je laat zien. Dat je bijvoorbeeld gericht zoekt naar een film die een waardevolle boodschap heeft, of waar een onderwerp in zit dat je vervolgens heel goed kunt bespreken met de klas. Met een iets kritischere blik kun je dat soort filmlessen nog veel waardevoller maken."

Wat zou voor jou een droomproject zijn om ooit eens uit te voeren op het vlak van filmeducatie?
"Dan zou ik denk toch een speelfilm maken, waar ik de kinderen dan nog meer in kan betrekken dan ik nu al doe. Een film waarbij ze een grotere rol kunnen spelen in het productieproces vooraf en ook daar hun creativiteit kunnen ontwikkelen. Het zou ook leuk zijn om een groter bereik te vinden, bijvoorbeeld in de streamingwereld. Dat zo’n project nog iets zichtbaarder wordt en die kinderen dan met trots kunnen zeggen "kijk, dat hebben wij gemaakt".

Het hoofddoel blijft natuurlijk het plezier en de ontwikkeling van de kinderen zelf. Stiekem hoop je dat er uit al die jaren een paar kinderen zijn die later echt iets met film gaan doen. Dat zoiets is ontstaan omdat ze bij mij iets hebben geleerd, of dat in mijn lessen het vonkje is overgeslagen. Dát is de ultieme droom."