Film en Nederlands in dialoog
Jongeren groeien op in een tijd waarin film er altijd en overal is. Met de tablet op schoot en smartphone in de hand zit film hen letterlijk dicht op de huid. Film is een taal, met een eigen visuele en auditieve woordenschat, grammatica en andere regels, die door de digitalisering alsmaar dominanter wordt in het alledaagse leven. Dat betekent niet meteen dat iedereen ook vloeiend film kan spreken. Net zoals een leerling die opgroeit in een Nederlandse taalcontext, niet automatisch een goede schrijver of kritische lezer is.
Film en taal
De taal van film leer je met filmeducatie. We definiëren filmeducatie als het bewust en kritisch kijken, onderzoeken en maken van film. Leerlingen geven betekenis aan wat ze zien of maken door hun ervaringen te benoemen, te onderzoeken en hierop te reflecteren. Met filmeducatie leren jongeren kritischer omgaan met film, waardoor ze beter zijn uitgerust om te participeren in onze samenleving. De opbrengst van filmeducatie is groot, want filmeducatie levert een rijkdom op aan inzichten over de maatschappij, taal en haar veranderingen, de geschiedenis, kunst en cultuur en de leerlingen zelf. Daardoor zet de leerling diens wereldbeeld en zichzelf in een breder perspectief.
" Je kunt door film onzichtbare denkprocessen zichtbaar maken. De soms abstracte theorie van het vak concreet aanwijzen in filmfragmenten."
Film is een taal, maar taal speelt ook een hoofdrol in film. Om te beginnen starten de meeste films met een geschreven tekst: het scenario. Maar ook de films die je uiteindelijk in de bios of op tv ziet, zitten vol met gesproken taal, non-verbale communicatie en dat wat je tussen de regels door moet lezen. Waarom loopt het gesprek tussen twee personages mis? In welke context vindt het gesprek plaats, en hoe weet je dat eigenlijk? Film is bij uitstek geschikt om de interactie tussen verschillende vormen van taal expliciet te maken en zo de bijbehorende vaardigheden aan elkaar te verbinden.
Doordat films verhalen zijn, zijn ze makkelijk te vergelijken met boeken. Context, achtergronden, gevoelens, impliciete verbanden, technieken voor spanningsopbouw: filmmakers en schrijvers maken er allemaal gebruik van om de kijk- of leeservaring te sturen. Wat is het effect van deze keuzes op de kijker, de lezer? Waarom voel je je ongemakkelijk of enthousiast bij een bepaald beeld of bepaalde woordkeuze? Waarom wordt het verhaal in deze volgorde verteld? Door zulke vragen te beantwoorden, geven leerlingen betekenis aan de verhalen die ze zien, lezen, maken en schrijven, waarbij ze een kritische blik op film en teksten ontwikkelen.
De vakpagina Film en Nederlands
Door deze overlap ligt het voor de hand om filmeducatie te integreren in de lessen Nederlands. Daar is deze vakpagina Film en Nederlands voor. Je kunt door film onzichtbare denkprocessen zichtbaar maken. De soms abstracte theorie van het vak concreet aanwijzen in filmfragmenten. En juist doordat film al zo dominant aanwezig is in het leven van jongeren, kun je de fascinatie hiervoor gebruiken om de motivatie van leerlingen voor het vak Nederlands te vergroten. Door leerlingen beelden te leren duiden, snappen ze teksten ook beter. Dit laat zien dat kritisch leren kijken voorwaardelijk is aan kritisch leren lezen. Bij onze opdrachten maken we gebruik van een breed scala aan films, van animatiefilms en korte films tot speelfilms en documentaires, zodat de link naar genres in de literatuur een logische is. Bijna alle films zijn van Nederlandse bodem. Er zitten zeker boekverfilmingen bij, maar we gaan dus een betekenisvolle stap verder.
Natuurlijk sluit deze vakpagina aan op de laatste herziening van de kerndoelen (SLO, 2025). De opdrachten zijn onderverdeeld in de drie domeinen die SLO stelt voor het leergebied Nederlands: Communicatie, Taal en Literatuur. De domeinen zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Om een duidelijke onderverdeling te kunnen maken om de opdrachten te kunnen ordenen, hebben wij ze van elkaar gescheiden. Binnen elk domein hebben we een onderverdeling gemaakt van kennis, vaardigheden en taalactiviteiten.
" Door leerlingen beelden te leren duiden, snappen ze teksten beter."
Elke opdracht heeft een korte beschrijving van de inhoud, een overzicht met benodigdheden, een stappenplan waarin de opdracht uitgewerkt staat of een verwijzing naar een kant-en-klare-les. Technische kennis is niet noodzakelijk. Waar apps handig zijn, verwijzen we naar gratis, eenvoudig te gebruiken programma’s. Ook bieden we links naar tutorials en andere handleidingen. Sommige opdrachten passen op meerdere plekken in een domein en/of bij meerdere domeinen. Dit staat telkens aangegeven. Ook leggen we waar het mogelijk is verbindingen met andere leergebieden voor duurzame kennis- en taalontwikkeling. Alles wat je nodig hebt om film gemakkelijk en effectief in je les in te zetten.
Wij hopen met deze vakpagina het vak Nederlands completer te maken vanuit een ander perspectief en passend bij de huidige samenleving waarin onze leerlingen opgroeien. Wij wensen je heel veel plezier toe! Laat je verrassen en inspireren!