De kerndoelen Digitale Geletterdheid zijn zoveel mogelijk vanuit het perspectief van de leerling opgesteld. Welke kennis en vaardigheden moeten we hen meegeven over digitale technologie, privacy, data, programmeren en AI om ze op te leiden tot actieve en kritische burgers?
Film kan hieraan bijdragen. Filmvakdocenten en filmeducatie-aanbieders in ons netwerk doen een voorzetje...
We hebben een selectie gemaakt van kerndoelen waarop filmeducatie het antwoord kan zijn.
Daarbij vind je perfect passende filmlesideeën.
Elk filmlesidee is geschikt voor het primair onderwijs en heeft een verdieping voor het voortgezet onderwijs.
Bij elk filmlesidee vind je de gegevens van de bedenker. Deze filmvakdocent of filmeducatie-aanbieder staat te popelen om een filmles bij jou op school te geven. Dat kan het filmlesidee zijn dat die al heeft uitgeschreven, of een filmles op maat afgestemd op de leerdoelen en thema's die jij in gedachten hebt.
Kerndoel 1: De leerling zet digitale systemen functioneel in
Filmeducatie is het antwoord, want…
De leerling ontwikkelt kennis en vaardigheden om deze technieken zelf toe te passen. De leerling leert over (de geschiedenis van) technologische ontwikkelingen. Film is technologie.
Filmlesidee Johanneke Dijkstra
> Bekijk de film Piper. Teken 3 vakken op een wit vel papier. Bedenk wat de 3 belangrijkste momenten uit de film waren. Teken deze momenten in de vakken. Bespreek dan met de klas: 1) Waarom waren deze 3 momenten het belangrijkst? Wat gebeurde er? 2) Waarom besloot Piper toch de zee in te gaan? 3) Herken je jezelf in Piper? Wanneer heb jij voor het laatst iets nieuws ontdekt?
> Verdieping voor het voortgezet onderwijs: Schrijf zelf een korte verhaal van 1 A4 over het ontdekken van nieuwe dingen, gebaseerd op de film Piper. Fotografeer het verhaal in 3 afbeeldingen en presenteer jouw verhaal.
Johanneke Dijkstra (info@jonna.eu.com, www.jonna.eu.com)
Kerndoel 2: De leerling navigeert doelgericht in het digitale media- en informatielandschap voor het verwerven en verwerken van informatie
Filmeducatie is het antwoord, want…
Leert de leerling film op functie, waarde, intentie en betrouwbaarheid te beoordelen. De leerling herkent verschillende strategieën (in verhaal, beeld, muziek, montage) die filmmakers inzetten om te inspireren, te overtuigen, gevoelens op te wekken en kennis en informatie over te brengen. De leerling reflecteert op de invloed van filmverhalen op zichzelf en de wereld om zich heen. Film is invloedrijk.
Filmlesidee Kitty Boon
Tiktok school tv
> Leerlingen gaan een Tiktok-film maken waarin het nieuws centraal staat. Ze gaan de rol van een journalist aannemen en zodanig te werk. De Tiktok-film duurt niet langer dan 2 minuten. De leerlingen leren een zo aantrekkelijk mogelijke Titktok-film te maken. Zo wordt er een popup studio gebouwd en props gemaakt. Naast dat er wordt gefilmd, wordt er ook gewerkt met animatie. In overleg met de leerkrachten wordt het thema van het nieuwsitem bepaald, bijvoorbeeld: Wie zijn de buren van de school? Wat zijn hobby’s van onze leerkrachten? Mijn spreekbeurt. Mijn boekbespreking. Wat speelt er in de klas op school? Waarmee is de kinderraad bezig? Waarmee is de ouderraad bezig? Wie zijn er allemaal bij onze school betrokken? Schoolnieuws.
Leerlingen leren:
- Interviewen
- Animeren
- Cameratechniek
- Geluidstechniek
- Monteren
- Filmscript schrijven
Kitty Boon (www.kittyboon.nl)
Filmlesidee Rozemarijn Tromp
Animatie maken: Emoties in beeld
Doelgroep: groep 6, 7 en 8, 2 x 1 uur, groepjes van 4 leerlingen.
Benodigdheden: 5 iPads, 5 statieven, potlood, gekleurd papier en scharen
> Les 1: Maak met de klas een animatiefilm over 1 figuur die verschillende emoties laat zien. Geef elk groepje 1 emotie. Laat ze een korte scène schrijven over hoe de figuur in deze emotie komt. Maak van papier de figuur en de achtergrond waar de scène zich afspeelt.
> Les 2: Animeer de figuur voor de camera van de iPad, zorg dat er verschillende shots gemaakt worden (zoals starten van totaalshot naar mediumshot naar langshot van close-up, met in het laatste shot extra aandacht voor de emotie). Bekijk en bespreek met de klas of de emoties tot hun recht komen.
Animatie bekijken en bespreken: Kijken met je ogen én oren
> Kijk de animatiefilm Uit Huis van Joost Lieuwma. Kijk een tweede keer met kijk- en luistervragen: per leerling 1 kijk- en 1 luistervraag.
Kijkvragen: • Welke kleuren gebruikt de maker aan het begin van de film? • Wanneer veranderen de kleuren? • Wanneer zijn de bewegingen snel, wanneer zijn ze langzaam?
Luistervragen: • Welk gevoel krijg je bij de intro-muziek? • Wanneer verandert dit gevoel? • Op welke manier is de muziek van invloed op de animatie? • Welke geluidseffecten zijn belangrijk?
Rozemarijn Tromp (www.nelum.nl)
" Film(educatie) is eenvoudig en laagdrempelig in te zetten in je onderwijs. Sluit aan bij de belevingswerelden van de leerlingen, ga in gesprek en leer met en van elkaar."
Anoek, Sara en Mark, adviseurs bij Keunstwurk en Facet
Kerndoel 6: De leerling gebruikt passende strategieën bij het creëren en gebruiken van verschillende typen digitale producten
Filmeducatie is het antwoord, want…
De leerling ervaart dat film een krachtige taal is om gevoelens, een eigen wereld en een eigen werkelijkheid in beeld en geluid te vertellen (en te delen met anderen). Film is een expressievorm.
Filmlesidee Sophie Spendel
Laat maar zien wat je weet / Show me what you know
> Test de kennis van je leerlingen door ze een uitleganimatie (explainer) te laten maken van de behandelde lesstof.
> Kies een uitleganimatie (van bijvoorbeeld Kurzgesagt of NOS op 3) en geef de groep de opdracht mee Wat zie je, wat hoor je en wat denk of voel je? Laat de leerlingen hierna zelf een animatie maken en zo het verschil tussen schrijftaal (script), spreektaal (voice-over) en beeldtaal (animatie) onderzoeken.
> Verdieping voor het voortgezet onderwijs: Toon de gemaakte uitleganimaties aan leerlingen die de lesstof nog niet behandeld hebben om de informatieoverdracht te testen. Onderzoek welke extra informatie leerlingen onbewust doorgeven door hun eigen animaties te bevragen.
Sophie Spendel (hallo@bewegendwild.nl, www.bewegendwild.nl)
Filmlesidee Luuk Zonnenberg
> Bespreking (20 min) Het verschil tussen de werkelijkheid en de filmopname van die werkelijkheid duiden met voorbeelden van filmkader (de selectie van de gefilmde werkelijkheid. Wat er buiten de kaders gebeurde, is niet te zien), lensvervorming (een wijde lens geeft een ander beeld dan hoe jouw ogen de wereld zien), zwart-wit of filters, optische trucs en suggestie (twee shots die inhoudelijk los van elkaar staan, maar die samengevoegd een nieuw suggestief verhaal vertellen of statement maken).
> Lesdoel: Kritisch naar filmbeelden en montage kijken en op een creatieve manier bepalen hoe je iets in beeld brengt: Van objectief verslag tot gemanipuleerd beeld.
>> Opdracht 1: Maak groepjes. Zoek een locatie/persoon/object om te filmen. Maak twee filmopnames: 1) een gemanipuleerd beeld om een bepaald effect te bereiken, denk aan lensgebruik, kadering, hoog of laag perspectief, kleuren. Bedenk vooraf welk effect je wil bereiken. 2) een objectieve verslaggeving van hetzelfde. Met deze twee filmopnames naast elkaar, zie je duidelijk de trucs die je hebt uitgehaald.
>> Opdracht 2: Maak groepjes van drie of vier. Bedenk vooraf een verhaal of statement wat je wil maken in twee filmopnames (shots) Maak deze twee filmopnames. Bedenk goed dat ze samengevoegd iets nieuws vertellen wat ze opzichzelfstaand niet vertellen.
Luuk Zonnenberg (film@luukzonnenberg.nl, www.luukzonnenberg.nl)
" Geef AI de opdracht om een filmpje te maken en geef jezelf dezelfde opdracht. Presenteer beide versies en laat de klas raden welke film door de mens en welke door de machine is gemaakt. Open het gesprek! "
Lotte en Marieke van Kunstkade en K&C
Kerndoel 8: De leerling maakt weloverwogen keuzes bij het gebruik van digitale technologie en digitale media
Filmeducatie is het antwoord, want…
De leerling ontwikkelt een actieve, bewuste en kritische kijk- en luisterhouding. De leerling bevraagt en onderzoekt de manieren waarop film ons gevoelsmatig en mentaal uitdaagt. Film is invloedrijk.
Filmlesidee Margriet Westerhof
KLAI of AI
> Bekijk twee animaties. Eén met de hand gemaakt, bijvoorbeeld Soup (stopmotion van modder en zand). En één volledig digitale/AI. Vraag: hoe ervaar je beide filmpjes?
> Schrijf op hoe je je op dit moment voelt en bedenk een fantasiedier om dit gevoel uit te drukken. Maak dit dier eerst in modder/zand/klei en daarna in AI. Hier vind je een instructie voor AI animatie.
> Reflectie: presenteer beide kunstwerken voor de klas en deel de ervaringen, als maker en als kijker.
> Verdieping voor het voortgezet onderwijs: Druk je emotie uit in een handgemaakt zelfportret en digitale selfies (met/zonder filters) en sluit af met een gesprek over wat je als het meest authentiek/echt ervaart.
Margriet Westerhof (margrietwesterhof@spinbarg.nl, www.margrietwesterhof.nl / www.spinbarg.nl)
Kerndoel 9: De leerling verkent hoe digitale technologie, digitale media en de samenleving elkaar wederzijds beïnvloeden
Filmeducatie is het antwoord, want…
De leerling reflecteert op de invloed van de filmverhalen op zichzelf en de wereld om zich heen. De leerling wordt zich bewust van zijn eigen invloed bij het maken en delen van een film. Film is invloedrijk.
Filmlesidee Marieke Verdijk
Verkennen van digitale media. Reclame is tegenwoordig overal. Een commercial is zo gemaakt. Hoe kun je nu zelf een product aanprijzen in een filmpje?
> Laat de leerlingen een commercial maken van bijvoorbeeld hun fiets, schoenen, een drinkfles. Door mooie close beelden, snelle montage en pakkende muziek, heb je al snel een commercial gemaakt. Laat deze aan elkaar zien, bespreek met elkaar of je nu, na het zien van dergelijke filmpjes, eerder geneigd bent een product te kopen.
> Verdieping voor het voortgezet onderwijs: Weten leerlingen wanneer op televisie, TikTok of tijdens YouTube-filmpjes reclame wordt gemaakt? Ga hierover het gesprek aan. Product placement komt vaker voor dan je denkt.
Marieke Verdijk (info@mariekeverdijk.nl, www.mariekeverdijk.nl)
Filmlesidee Jovan Avramoski (opdracht 1)
De in-cameratransitie is een overgangseffect. Het creëert een spanningsboog waardoor de video interessanter wordt ervaren door de kijker. Je houdt de kijker voor de gek omdat ze het overgangseffect niet kunnen ontdekken.
Deze opdracht is zowel voor het primair als voortgezet onderwijs leuk en uitdagend. Je leert de camera hanteren in vlogstijl, waarbij je naar jezelf kijkt, en past een techniek toe met een hoog goochelgehalte. Dit vergt enige kunde en precisie in de montage.
> Film jezelf met een smartphone +/- 3 seconden uit je hand en verzin iets wat je gaat zeggen. Schud de smartphone als je klaar bent.
> Verander iets aan je uiterlijk (bril of hoedje, of wissel van persoon).
> Schud de camera opnieuw 1 seconde en kom precies in dezelfde compositie weer tot stilstand.
> Film jezelf aansluitend +/- 3 seconden met een afsluitende zin.
> Knip nu het stukje film tussen de schudmomenten in, weg. Je moet alleen het begin en het einde van de schud zien, een wazig gezicht dus. Eenmaal weggehaald zie je het resultaat.
Bekijk hier de instructievideo. Tip: Je kunt dit ook met voorwerpen doen.
Jovan Avramoski (Jovanski Media, www.jovanski.nl)
Filmlesidee Jovan Avramoski (opdracht 2)
Met het Spring-knip (Jump-Cut) effect plakt de maker alleen de essentiële zinnen aan elkaar in de communicatie. Daarnaast kan de persoon met de afstand tot de camera de emotie beïnvloeden en spelen met het gevoel van de kijker.
Deze opdracht is zowel voor het primair als voorbereidend onderwijs erg leuk en uitdagend. Moeilijkheidsgraad zit hem erin dat je het toepast in je hele vlog. Laat de vlogger een boodschap vertellen aan de kijker met jumpcuts. Dichtbij is intiemer dan verder weg.
> Zet je smartphone neer op tafel en film 3 seconden een lege plek.
> Ga nu links in beeld staan en spring omhoog. Als je landt zeg je één introductiezin.
> Loop nu naar rechts in beeld en spring, land en doe de volgende zin.
> Herhaal dit een paar keer: na elke zin wissel je van plek.
> Knip nu enkel de stukjes eruit dat je loopt van plek naar plek. Nu Springknip je door het scherm heen!
Jovan Avramoski (Jovanski Media, www.jovanski.nl)
" Met filmverhalen werk je op een laagdrempelige manier aan verschillende vaardigheden. Laat leerlingen hun (favoriete) films verwoorden en onderzoeken. Maak hen met behulp van film tot nieuwsgierige denkers (en doeners). Kijk film in de klas, bespreek het, verbeeld de ideeën die eruit voortkomen ook weer in film. "
Yotka, Proeftuinleider filmeducatie Drenthe
The 6 Big Film Ideas
Is film méér dan bewegende beelden? Zeker. Film is een taal! Achter de zes grote filmideeën gaan prachtige leeropbrengsten voor leerlingen schuil. Zoals het vinden van woorden voor wat je denkt en voelt.
