Hoera! De nieuwe kerndoelen Nederlands zijn er.
Als leraar heb je er even op moeten wachten. En hopelijk was het het wachten waard... Wat we zo gauw hebben opgevangen, is dat leraren ze concreter vinden, dat de kerndoelen beter aansluiten bij andere leergebieden én bij de leefwereld van de leerling. Bovendien is het nieuw dat leerlingen met taal verkennen hoe zij uiting geven aan identiteiten.
En laat dat nou net zijn, waar filmeducatie ook bij kan helpen.
We hebben een selectie gemaakt van kerndoelen waarop filmeducatie het antwoord kan zijn.
Daarbij vind je perfect passende filmlesideeën.
Elk filmlesidee is geschikt voor het primair onderwijs en heeft een verdieping voor het voortgezet onderwijs.
Bij elk filmlesidee vind je de gegevens van de bedenker. Deze filmvakdocent of filmeducatie-aanbieder staat te popelen om een filmles bij jou op school te geven. Dat kan het filmlesidee zijn dat die al heeft uitgeschreven, of een filmles op maat afgestemd op de leerdoelen en thema's die jij in gedachten hebt.
Kerndoel 2: De school stimuleert de taalontwikkeling van de leerling in de andere leergebieden
Filmeducatie is het antwoord, want...
De leerling leert aandachtig te kijken en te luisteren en de eigen gevoelens en gedachten die de filmervaring oproept verwoorden. De leerling verkent emoties, ervaringen en ideeën van zichzelf en de ander. Film is een persoonlijke en magische ervaring.
Filmlesidee Marieke Verdijk
Leerlingen maken een kort voorlichtingsfilmpje.
> Haal de kern uit een tekst en bedenk daarbij mooie passende beelden. Er zijn verschillende manieren om een onderwerp in beeld te brengen. Bijvoorbeeld een tekening, stop motion, presentatie (recht in camera) of interview. Bij alleen filmbeelden is het leuk om een voice-over erbij te maken. Ook is het heel makkelijk om te werken met tekst in beeld. De leerling kan een aantal kernwoorden in beeld terug laten komen.
> Verdieping voor het voorgezet onderwijs: Laat de filmpjes aan elkaar zien, bespreek met elkaar of je nu, na het zien van het filmpje, de materie beter begrijpt of dat je hierdoor juist meer vragen hebt.
Marieke Verdijk (info@mariekeverdijk.nl, www.mariekeverdijk.nl)
Kerndoel 3: De leerling toont begrip van beluisterde, gelezen en bekeken teksten
Filmeducatie is het antwoord, want...
De leerling herkent de verschillende strategieën (in verhaal, beeld, muziek, montage) die filmmakers inzetten om te inspireren, overtuigen, gevoelens op te wekken en kennis en informatie over te brengen. De leerling ontwikkelt een actieve bewuste en kritische kijk- en luisterhouding. Film is invloedrijk.
Filmlesidee Mirjam de With
Maak begrijpend luisteren, kijken en lezen lekker spannend!
> Laat de leerlingen als detectives filmfragmenten uit De man die achter de horizon keek ontrafelen. Een filosofische documentaire die uitdaagt tot zowel begrijpend luisteren, kijken als lezen! Gebruik deze les van Lesson-up om per fragment de leerlingen actief te laten nadenken over wat ze zojuist hebben gezien, gehoord en gelezen. Kijk aan het eind van de les de hele film: De man die achter de horizon keek.
> Verdieping voor het voorgezet onderwijs: Gebruik voor de middelbare school deze Lesson-up met aangepaste filosofische vragen die uitdagen tot een nog dieper begrip. Kijk eventueel de hele film (30 min) in een eerdere les.
Mirjam de With (ikdewith@hotmail.com, www.mirjamdewith.nl)
" Maak ondertiteling bij een animatiefilm. Hanteer de juiste interpunctie en spelling, en het taalgebruik dat bij de animatie past. "
Lotte en Marieke van Kunstkade en K&C
Kerndoel 5: De leerling gebruikt taal op een creatieve manier
Filmeducatie is het antwoord, want...
De leerling ervaart dat film een krachtige taal is om uitdrukking te geven aan ideeën, gedachten, ervaringen, gevoelens en fantasieën. Met film creëert de maker een eigen wereld en een eigen werkelijkheid in beeld en geluid. Film is bovendien een persoonlijke en magische ervaring.
Filmlesidee Eline van Diggelen
> Bekijk de film Het Zakmes (90 min). Kijkvraag: In de film maakt de hoofdpersoon Mees van alles mee, hij gaat op zoektocht. Op welke manieren doet hij dat allemaal?
> Filmlesidee: De kinderen delen ervaringen over iets wat ze zijn kwijtgeraakt en waar ze naar moesten speuren. Dat kan een ding zijn, een dier of misschien wel een mens. Daarna stellen ze zich voor dat ze, net als Mees, op zoek gaan naar een verhuisd vriendje van wie ze bijvoorbeeld nog een autootje, bal of t-shirt hebben. Ze maken daarom een advertentie. De kinderen denken na over wat er allemaal in een advertentie staat en waar je die tegenkomt. Maakt het uit welke woorden je kiest voor de advertentie? En hoe krijg je die advertentie eigenlijk gedrukt? Of kun je ook een bewegende advertentie maken?
> Verdieping voor het voorgezet onderwijs (brugklas): Welk boek zou jij willen verfilmen? Onderzoek welke ingrediënten dit verhaal een goed verhaal maken. Schrijf aan de hand van het eerste hoofdstuk van het door jou gekozen boek de eerste scène van jouw boekverfilming.
Eline van Diggelen (eline.vandiggelen@gmail.com, www.elinevandiggelen.nl)
Filmlesidee Nynke Venema
> Geef kinderen een zelfverzonnen woord of een woord in een taal/dialect dat ze niet kennen. Laat ze brainstormen en fantaseren. Wat voor soort woord is het? Is het een rustig of een druk woord? Is het een voorwerp, een werkwoord of een emotie? Wat zou het betekenen?
> Laat ze vervolgens een stop-motion filmpje maken met het woord en de door hen bedachte betekenis. Gebruik kant en klare letters of laat letters zelf tekenen of knippen.
> Verdieping voor het voorgezet onderwijs: Gebruik woorden in een vreemde taal (Frans, Duits). Daag ze uit het woord of de zin zodanig uit te beelden in de stop-motion dat anderen kunnen raden wat het betekent.
Nynke Venema (info@nynkevenema.nl, www.nynkevenema.nl)
Kerndoel 7: De leerling onderzoekt verschillende bronnen
Filmeducatie is het antwoord, want...
De leerling ontwikkelt een actieve, bewuste en kritische kijk- en luisterhouding en leert de film op functie, waarde, intentie en betrouwbaarheid te beoordelen. De leerling herkent verschillende strategieën (in verhaal, beeld, muziek, montage) die filmmakers inzetten om te inspireren, te overtuigen, gevoelens op te wekken en kennis en informatie over te brengen. Film is invloedrijk.
Filmlesidee Ellen Versluijs
> Bekijk de film De club van lelijke kinderen. De film is opgenomen in Nederland. Hoe zorgen de filmmakers dat het eruitziet als een dictatuur? Denk hierbij aan de sets en de kleuren. Laat eventueel foto's zien van de opnamelocaties.
> Daag leerlingen uit zelf foto’s te gaan maken van (de omgeving van) de school zodat het lijkt of de school in een dictatuur staat. Hoe verschillen deze foto’s van de echte wereld?
> Verdieping voor het voorgezet onderwijs: Laat leerlingen bedenken hoe een propagandafilmpje in de wereld van De club van lelijke kinderen eruit zou zien.
Ellen Versluijs (ehversluijs@gmail.com, www.ellenversluijs.nl)
Filmlesidee Okki Poortvliet
Maak je eigen dorp-/wijk-/stadsjournaal.
> Vraag de leerlingen om in groepjes lokale en regionale kranten te bekijken en nieuwssites te bezoeken. Elk groepje kiest 1 of 2 nieuwsitems uit waar ze een kort journaaltekstje voor schrijven. Vervolgens presenteren ze hun nieuws voor de klas of nemen het op als nieuwsvideo. Het is extra leuk om ook een titelintro met muziek te maken voor je eigen journaal. De opdracht kan uitgebreid worden met een weerbericht.
> Verdieping voor het voorgezet onderwijs: Vraag de leerlingen om een reportage te maken over een nieuwsitem. Door bijvoorbeeld iemand te interviewen die betrokken is bij het onderwerp. Of meerdere personen op straat te interviewen om zo de opinie van de buurt te pijlen.
Okki Poortvliet (okkifilms@gmail.com, www.okkipoortvliet.com)
Kerndoel 8: De leerling verwerkt informatie uit verschillende bronnen in een gesproken of geschreven tekst
Filmeducatie is het antwoord, want…
Door film te kijken of te maken ervaart de leerling dat film een krachtige taal waarmee je over gevoelens, een eigen wereld en een eigen werkelijkheid kunt vertellen, in beeld en geluid te vertellen. Je kunt dit ook delen met anderen door film. Film is een expressievorm.
Filmlesidee Renske Bakker-Zijlstra
Bekijk Louis’ shoes, een korte animatiefilm (5 minuten) over een jongen met autisme. Een jongen genaamd Louis verbeeldt hoe zijn dagelijkse wereld eruit ziet. De film wordt gezien als een belangrijke film voor kinderen om kennis te maken met autisme en wat dat voor een ander kan betekenen. Leeftijd: kinderen moeten de Engels ondertiteling kunnen lezen en begrijpen. Maar de kracht van animatie is sterk, de beelden spreken voor zichzelf. Ook in te zetten voor eventueel jongere kinderen begeleid met uitleg van de docent.
> Kijk vanuit the Visible Thinking routine naar de animatie. See, Think, Wonder: 1) Wat zie je? 2) Waar gaat het over? 3) Welke vragen heb je?
Bijvoorbeeld: 1) See: Wat zie ik letterlijk? Wat valt mij op? 2) Think: Waar denk ik dat de film over gaat? 3) Wonder: Wat weet ik van autisme? Ken ik iemand met autisme? Herken ik mijzelf? Hoe zou het zijn om zo naar de wereld te kijken? Hoe kan ik samen spelen met iemand met autisme? Hoe verschillend zijn wij eigenlijk van elkaar?
> Verdieping voor het voortgezet onderwijs: Zoom in op onderzoek. Wat is autisme precies? Wat betekent het voor iemand om zich in het autistisch spectrum te begeven als het gaat om handelen en denken?
Renske Bakker-Zijlstra (contact@animuis.com, animuis.com)
Kerndoel 17: De leerling toont inzicht in verhalende teksten met behulp van kennis over verteltechnieken
Filmeducatie is het antwoord, want...
De leerling herkent en verwoordt de keuzes die er zijn gemaakt wat betreft de vertelvorm en de filmische vormgeving. De leerling onderzoekt de filmische vormgeving in samenhang met de inhoud van het verhaal. Film is een ontwerp van de maker(s) in beeld en geluid.
Filmlesidee Eva Lenis
> Film: Posjet iz svemira (11 min, 'Bezoek uit de ruimte'). Voor het bewust kijken is het niet belangrijk om de Kroatische voiceover in het begin en op het einde te begrijpen.
> Opdracht 1: Zet de film stil op 0:49. Bedenk samen een verhaal bij deze plaatjes. Verdieping: Maak een screenshot van 0:49 waarop alle plaatjes te zien zijn. Print uit. Laat de leerlingen in groepjes een verhaal verzinnen met deze plaatjes. De leerlingen kunnen de plaatjes uitknippen en de volgorde aanpassen. Bespreek de verhalen. Waarom is het wel/geen spannend verhaal? Wanneer werd het spannend? Wie beleeft avonturen in dit verhaal (hoofdpersoon)? Zijn er helpers/tegenstanders in jullie verhaal?
> Opdracht 2: Kijk de film. Geef de leerlingen mee dat je na afloop vraagt: wat hoorde, zag en dacht je? Verdieping: Wie is/zijn de hoofdpersonen/helpers/tegenstanders? Wanneer werd het spannend en hoe zag/hoorde/voelde je dat?
Eva Lenis (eva@evalenis.nl, www.evalenis.nl)
Filmlesidee Reynaert Vosveld
A --------- B - - - - - C
> Bekijk een korte narratieve (animatie)film en bevraag de leerlingen wat er in het verhaal de initiële ‘normale’ situatie is (A). Wat verandert er waardoor een nieuwe situatie ontstaat (B) en de reden is voor de hoofdpersonage om actie te ondernemen? Leidt het opvolgende avontuur voor een terugkeer naar ‘normale’ situatie (A)? Of wordt er een nieuwe situatie (C) gecreëerd?
> Verdieping voor het voortgezet onderwijs: Wat zegt de nieuwe (of teruggekeerde) situatie over de intentie van de hoofdpersonage? Zijn hun doelen bereikt? Is de situatie voor hun ook beter of hetzelfde?
Reynaert Vosveld (reynaertvos@gmail.com, www.reynaertvosveld.nl)
" Probeer los te komen van de methode en kies wat je weglaat en waar je filmeducatie inzet. Zo maak je leren aantrekkelijker en zorg je voor betrokken en onderzoekende leerlingen. "
Hester, Peter en Marieke, Adviseurs CULTUURONDERWIJS bij K&C
The 6 Big Film Ideas
Is film méér dan bewegende beelden? Zeker. Film is een taal! Achter de zes grote filmideeën gaan prachtige leeropbrengsten voor leerlingen schuil. Zoals het vinden van woorden voor wat je denkt en voelt.
