Deze leerlingen maken film voor Symphonic Soundtracks door Fries KamerOrkest

Artikel door Daphne Smets

Zo, dat is nog eens een plek om je zelfgemaakte film te zien. Hoe is dat zo gekomen?

'Ja, geweldig hè. De leerlingen vinden het ook fantastisch. Het Fries KamerOrkest heeft me benaderd na de publiciteit voor de Filmleraar van het Jaar-verkiezing. Voor hun concert met filmmuziek zochten ze alternatieve beelden om de sfeer van de films te kunnen laten zien, zonder de dure filmrechten te hoeven kopen van de originele films. Met mijn leerlingen maak ik regelmatig films en video's, waaronder met stop-motion. Dus dit is een erg leuke en concrete opdracht. Wij maken beelden voor bij de muziek uit Star Wars en Pirates of the Caribbean. Wel een uitdaging, want mijn leerlingen hadden die films nog nooit gezien. Zelfs de stagiair kende de films niet.'

Hoe zet jij normaal gesproken film in tijdens je lessen?

'Al sinds mijn eerste keer voor de klas, gebruik ik beeld in mijn lessen. Bijvoorbeeld in een les over de Romeinen, dan knipte ik de gezichten van alle leerlingen uit een klassenfoto en plakte die op een legioen soldatenpoppetjes. Eigenlijk was dat een soort voorloper van de stop-motionvideo's die we nu maken. Toen we iPads kregen in onze bovenbouw, begon ik daar echt filmpjes mee te maken. Kerstvideoclips voor de ouders, lipdubs, filmtrailers...

Vervolgens deden we mee met het Filmfeest. De bovenbouwers konden daarvoor op vrijdagmiddag in de lege kleuterlokalen filmen, bijvoorbeeld door een scène uit een kinderboek om te vormen naar een scenario voor een filmscène. Erg leerzaam en leuk, omdat het zo gericht is.

Toen we als school mee gingen doen met de proeftuin filmeducatie kwam er veel expertise binnen over film in de klas inzetten. Ik maak graag gebruik van de Kijkposter en Maakposter. Daarmee heb je eigenlijk al een kant-en-klare filmles. En het fijne daarvan is dat het ook tussendoor kan en niet zo’n groot project hoeft te worden als wij nu met dit concert hebben bijvoorbeeld of wanneer je een hele film gaat kijken.'

Kun je een voorbeeld geven van een van jouw korte lessen? 

'Ik laat graag de beginscène van de film Matilda (1996) zien en laat de leerlingen dan shots tellen. Hoeveel verschillende shots zitten er in die korte openingsscène, wat voor shots zijn het en wat doet dat met hoe je naar het onderwerp kijkt? Een shot van boven geeft een ander gevoel, dan een shot van onder. Als je leerlingen daarover laat nadenken, beseffen ze dat er ontzettend veel mogelijk is in een scène en dat zij dat dus zelf ook kunnen bepalen wanneer ze een video maken. Ik zie het als een soort begrijpend lezen, waarbij je de strategieën en vragen uit methodes daarvoor toepast op film. Een verhaal vertellen doe je net zo goed in film als in een tekst.

De Filmtoolkit die filmmaker Ana Paunovik maakte, heb ik naar mijn hand gezet en gebruik ik ook graag in mijn filmlessen. Dan laat ik de leerlingen een scène maken – een leeuw ontsnapt uit de dierentuin – waarvoor ze een storyboard moeten maken op geeltjes. Daar moet dan een minimum aantal verschillende shots in zitten. Met stokpoppetjes tekenen ze op de post-its dan de verschillende shots (die ze ook moeten kunnen benoemen) en gaan ze het verhaal samenstellen door te schuiven. De meeste leerlingen vinden dat helemaal niet leuk en willen het liefst direct gaan filmen, daarom mag het zo simpel mogelijk getekend. Maar ik wil wel dat ze er eerst op deze manier over hebben nagedacht. Als ze daarna gaan filmen komt er trouwens meestal iets heel anders uit, maar dan moeten ze het vaker doen. Net zoals de meesten een gevecht willen filmen. Dat laat ik dan de eerste keer gewoon gebeuren, maar de volgende keer moeten ze dan met iets anders aankomen.'

En nu maken de leerlingen filmbeelden voor bij een concert van het Fries KamerOrkest. Hoe ga je dan te werk?

'Normaal is de muziek getimed op de filmbeelden. Onze uitdaging is dat het nu andersom is: er is al muziek, en de leerlingen maken daar filmbeelden bij. En daarnaast moesten we bedenken hoe we allerlei scènes in de ruimte en op een oceaan in beeld gingen brengen. Voor Star Wars hebben we bijvoorbeeld zelf maskers gemaakt die qua kleuren passen bij ons gympak, waardoor we dan makkelijk een groep rode storm troopers konden filmen, in een uniform. Voor het uitbeelden van de aliens namen de leerlingen als extra huiswerk thuis een scène op. Dat ging natuurlijk heel vaak mis omdat ouders niet kunnen filmen – verticaal, mensen in beeld die er niet op mochten, te veel geluid op de achtergrond... En we werken dus veel met animaties.'

Jullie hebben zelfs een speciaal hulpmiddel ontworpen om makkelijk stop-motion beelden te maken?

'Klopt. Tijdens de finale van Filmleraar van het Jaar sprak ik de juffen die vorig jaar wonnen en vroeg hen hoe zij stop motion aanpakken. Toen bleek dat zij een soort hulpstuk hadden gemaakt, met een houder voor de iPad en ingebouwde lampen, waarmee je makkelijk overal stop motion kunt opnemen. Zelf hebben we een soortgelijk ontwerp gemaakt met de creajuf van onze school, dat past bij hoe wij werken. Ik noem het oneerbiedig de ‘stop motion-plank’. Daarvan hebben we er een paar kunnen laten maken dankzij het Fries KamerOrkest. Maar we hebben wel meer slimme houtje-touwtjetoepassingen. Zo hebben we de schotten die we normaal op tafels zetten bij toetsen - zodat leerlingen niet te veel om zich heen kunnen kijken – omgebouwd tot green screens. Door wat gekleurd papier aan alle drie de kanten te plakken heb je direct een mini-set.'

En de halve school doet nu mee?

'Inmiddels heeft de hele bovenbouw animatielessen gekregen van mij, zodat zij ook video's kunnen maken. In één van de scènes spelen dan weer twee kleuters mee en een paar leerkrachten. De mooiste animaties komen in de uiteindelijke versie. Onze stagiair Isa doet ook fantastisch werk, zij monteert het meeste en kan ontzettend snel schakelen en handige apps inzetten om alles er nog toffer uit te laten zien.

We zijn als hele school veel digitaal vaardiger geworden door dit project, omdat het zo complex is om met zoveel verschillende mensen die meewerken. En dat werkt ook door naar andere lessen en klassen. Binnen het thematisch onderwijs dat wij geven moeten leerlingen vaak presenteren. Inmiddels hebben we ook al leerlingen die presenteren met stop-motionanimaties. Dat zijn ook positieve effecten die door blijven gaan als dit weer achter de rug is.'

Maar eerst nog het concert op zondag 7 april. Waar kijk je het meeste naar uit?

'We worden als filmsterren onthaald voor het concert, dat vind ik geweldig voor de leerlingen die er zo hard aan hebben gewerkt. Met een bootje worden we naar de Harmonie gebracht en daarna zitten we allemaal in de zaal om het op groot scherm te zien. Ik kan niet wachten.'