Hoe leer je kinderen om 'film' te spreken? Door film te kijken, te bespreken en door zélf film te maken. De leerlingen filmden live action, stop motion en scènes met green screens. De zelf geregisseerde en gemonteerde films moeten natuurlijk op de website van de school en met de ouders gedeeld worden. Maar het kan nog spectaculairder: bijvoorbeeld als filmische achtergrond bij het concert Symphonic Soundtracks van het Fries Kamerorkest in de grote zaal van Stadsschouwburg De Harmonie.
onze tip
Benieuwd hoe de leerlingen van filmleraar Chris Beijer hun films maakten? Dat lees je hier.
Samenwerken met een culturele instelling
Hoe start je zo’n bijzondere samenwerking? Roosmarijn Valeton van het Fries Kamerorkest zag in het wijkblad een artikel over de verkiezing Filmleraar van het Jaar, waar Chris Beijer in regio Noord de winnaar was. Het Fries Kamerorkest zocht nog beeldmateriaal in de stijl van de films waarvan zij fragmenten filmmuziek gingen spelen. Ze spraken af, waren beide enthousiast en al snel rolde hier een concrete opdracht uit. De klas van Chris zou bij twee muziekstukken beelden maken: bij een compilatie van muziek uit Star Wars en Pirates of the Caribbean. Roosmarijn hield nauw contact met Chris en zijn leerlingen, zodat zij een beeld kregen van de musici en het reilen en zeilen rondom een concert.
Het concert
Op de middag van het concert zijn de leerlingen als filmsterren onthaald. Van een praam door de grachten in Leeuwarden, over rode loper - sommigen zelfs in pak of feestjurk. Bij Stadsschouwburg De Harmonie meerden ze aan onder luid applaus van familie, vrienden én het voltallige orkest. Door de artiesteningang werden ze naar een kleedkamer geleid.
De leerlingen kregen gelijk te zien hoe het er achter de schermen aan toe gaat in een theater en hoeveel mensen er betrokken zijn bij het uitvoeren van een klassiek concert. Niet alleen musici, maar ook technici, productieleiders, floor managers in de publieksruimte... Bij het oefenen van het applaus won het enthousiasme van de leerlingen het nog van hun zenuwen, eenmaal op het podium werden ze toch echt wat stiller: het is nu écht een grote zaal. (Door de grote belangstelling was het concert verplaatst van de kleine zaal, naar de grote zaal.)
De voorste rij stoelen was gereserveerd voor de leerlingen. Achter hen zat de zaal vol met ouders, grootouders, zussen, broers, vrienden en buren. Er werd gezwaaid, geroepen, nog een keer gezwaaid en achterstevoren op stoelen gedraaid om te kunnen roepen: 'Oma, heb je me gezien?'
Het programma van het orkest bestond uit fragmenten, arrangementen en compilaties van beroemde filmmuziek uit films als West Side Story, Harry Potter, Lord of the Rings en Schindler's List. De leerlingen veerden zichtbaar op bij de muziekstukken waarbij zij de beelden hadden gemaakt. Ze stootten elkaar aan, wezen naar het scherm, lachten en fluisterden in elkaars oren.
Star Wars Film door groep 6 LSV
Voorbereiding en maakproces
Alle leerlingen van Chris hebben meegeholpen bij het maken van de films. Het scenario schrijven, filmen, acteren en natuurlijk stop motion maken. Ook leerlingen uit andere klassen droegen bij – de twee kleuters die meespeelden zijn het schattige middelpunt van het eindapplaus. Voor het maken van de stop motionclips gaf leraar Chris ook aan andere klassen les in stop motion maken.
Isa Lautenbach loopt stage in de klas van Chris. Zij nam een groot deel van de montage van de video's op zich. Dat deed ze het liefst in de klas zelf, zodat de leerlingen mee konden kijken met dat deel van het maakproces – hoewel ze dat nog niet zelf konden. Door haar tablet aan het digibord te koppelen, konden alle kinderen goed meekijken. Zo zagen zij bijvoorbeeld de tussenstappen van het bewerken van de greenscreenbeelden tot clips met een ruimte-achtergrond. De uiteindelijk versie met muziek erbij, zagen ze pas in de zaal zelf.
Er is toch ook aardig wat materiaal op de plank blijven liggen. Isa: 'Direct na afloop zeiden enkele leerlingen: "We hadden toch ook nog een dansclip bij Star Wars? Die zat er helemaal niet in”. Maar we hebben zoveel clips gemaakt, dat lang niet alles erin kon.' Wat ook weer een waardevol inzicht in het maakproces van een film was. Kill your darlings.
Het is Isa opgevallen dat de leerlingen van de Leeuwarder Schoolvereniging meer weten van film dan andere scholen waar ze is geweest. Ze begrijpen de belangrijke stappen in het montageproces, maar ook zaken als camerastandpunten en wat een ander perspectief doet met hoe je iets vertelt in beeld. In de clips wisselen ze daarom verschillende cameravoeringen af – meebewegend met het onderwerp of juist stilstaand; van bovenaf of juist van onderen.
'Door een film te maken die daadwerkelijk aan de buitenwereld vertoond gaat worden, verhoog je de druk, maar daardoor ook de motivatie om er écht iets van te maken. Dat versnelt het leerproces en vergroot de kennis nog meer.'
Tenslotte zijn er ook niet-film gerelateerde positieve effecten van een project met een externe partij, vertelt stagiair Isa: ‘Ik zag dat sommige leerlingen ineens uit hun schulp kwamen als ze voor de camera stonden.’ Het is een mooie kans om een andere kant van zichzelf uit te drukken, dus.
Tips voor leraren die ook groots willen filmen en vertonen
Een mogelijke uitdaging als je een film maakt voor een theatervertoning, zijn de middelen die je als leraar en school hebt. Die lijken misschien beperkt, maar laat dat je vooral niet tegenhouden. Wil je een massascène opnemen? Doe dat op schaal, met geknutselde poppetjes. Heb je geen kostuums voorhanden? Werk met wat er wel is – zoals de gympakjes als uniform gebruiken, zoals de groep zessers deden in hun Star Wars clip.
Durf andere leraren en klassen ook te betrekken: een concreet verzoek voor bijvoorbeeld een kostuum of een raket of een telescoop kan een opdracht vormen voor de lessen handvaardigheid of techniek.
Zoek of vraag een concrete opdracht als je wilt samenwerken. Zorg dat je weet wat er verwacht wordt (zowel wat de ander van jou verwacht, als wat jij van de ander verwacht). Zorg dat er een realistische verwachting is van wat jullie kunnen en willen maken.
Met de opdracht die het Fries Kamerorkest gaf aan de leerlingen van meester Chris, kun je direct een filmles geven. Maak bijvoorbeeld een eigen videoclip bij een filmmuziekfragment, gebaseerd op de bestaande verhaallijnen en personages uit de oorspronkelijke film.
