De vraag komt deze keer niet vanuit de school, maar vanuit de Bibliotheek: kunnen wij een project opzetten dat aansluit bij jongeren en leesplezier op een andere manier bevordert? Lees-mediaconsulent Anneriek de Vries is zelf opgeleid tot cinematograaf en filmmaker en ziet daarom goed hoe leesbevordering en filmeducatie elkaar kunnen versterken. Samen met onze consulent heeft zij in deze Proeftuin een lessenreeks bedacht rondom poëzie in tekst en beeld.
De lesopzet
Tijdens CKV en Nederlands maken de leerlingen kennis met creatief geschreven teksten als poëzie, songteksten en spoken word en met poëtische fragmenten uit films. Beide vormen worden geanalyseerd op de betekenis en het gevoel dat ze overbrengen, door middel van de Kijk&Vertel en Lees en Vertel methodes. Dan gaan ze zelf aan de slag met creatieve teksten schrijven met losse woorden, ook wel bekend als ‘koelkastpoëzie’. Omdat ze moeten kiezen uit een beperkt aantal woorden ontstaan er vernieuwende creaties. Uiteindelijk schrijven ze allemaal een eigen haiku, een Japanse dichtvorm met drie regels van 5-7-5 lettergrepen.
" Geen geld. Geen vuur. Geen speed. Geen krant. Geen wonder. Geen weed. Geen brood. Geen tijd. Geen weet. Geen klote. Geen donder. Geen reet."
J.A. Deelder – Blues on tuesday
In de volgende lessen gaan ze hun haiku’s visualiseren in bewegend beeld. Waarbij symbolen, kleur, sfeer en emotie belangrijker zijn dan de letterlijke vertaling naar beeld. Zo moeten ze niet alleen nadenken over de tekst, de betekenis en visuele vertaling ervan, maar dit ook zelf filmen en monteren. Daarbij komt alles samen in tekst, beeld en en de keuzes die ze maken. De lessenreeks wordt afgesloten met het bekijken van alle verfilmde haiku’s, zodat ze ook weer leren van elkaars visie en creativiteit.
De filmdocent
Voor zo’n lessenreeks is de juiste filmdocent van groot belang, de jongeren moeten zien dat poëzie en visualisatie ook gewoon in hun wereld past. In muziek, spoken word en video(clips) wordt tenslotte precies hetzelfde gedaan. Zo kwamen we bij de Eindhovense Oholiab (Obi) A-muteb, ook wel bekend als rapper Eauxby, als poetry/spoken word artiest Otto Bernard Isaac en werkzaam als videograaf en animator. Hij schrijft daarnaast niet alleen in Nederlands, maar ook Engels en Frans. Het perfecte voorbeeld van een moderne, creatieve en internationale maker.
Een voorbeeld die Obi in de les gebruikt van Visual Poetry
De Bibliotheek en FilmHub Zuid begeleiden Obi bij de uitwerking en didactiek van de lessenreeks. Obi en Anneriek hebben de lessenreeks verder uitgewerkt in concrete voorbeelden en opdrachten. De lessen worden gegeven door Obi en Anneriek en met ondersteuning van de eigen vakdocenten Nederlands en CKV. Zo leert ook het team meer over de mogelijkheden van leesbevordering in combinatie met filmeducatie.
" Ik ben hier voor het eerst / Maar ik herken onbekende kamers / Trappenhuizen vol met vragen / In verzonnen talen / Ik versta ze / Tot de wekker gaat / Het gezicht van iemand / Die mijn pad kruiste in de supermarkt / Toen ik er niet bewust van was / Zit nu op het lichaam van mijn beste vriend / Terwijl mijn lichaam verzwaart / Vertraagt / Bevriest / Ertegen vechten werkt niet."
Obi – Ik ben hier voor het eerst
Het resultaat
Met 120 leerlingen is het logisch dat de reacties wisselend zijn, maar de docenten zien ook dat er voor iedereen iets in zit: talige leerlingen worden uitgedaagd om beeldend aan de slag te gaan, terwijl beelddenkende leerlingen de kans krijgen om een talige opdracht om te zetten naar beelden. Ook Obi ziet hoe de ene leerling onverwachts aangaat op poëzie schrijven, terwijl de ander juist heel enthousiast is over de filmles. De betrokkenheid in de klas is groot en alle partijen zien meer mogelijkheden met deze lessenreeks. Bijvoorbeeld door muziek, andere dichtvormen of andere talen te integreren.
Ook het Frits Philips is enthousiast, zij willen de lessenreeks een vaste plek geven in het curriculum. Volgend jaar zal Obi alle 3 mavo leerlingen maar liefst vier lessen komen geven om met kijken, lezen, schrijven en filmen aan de slag te gaan.
Ook voor jou
De lessenreeks is beschikbaar voor iedereen die enthousiast is. Dit kan voor verschillende vakken en voor meerdere leerdoelen worden ingezet. Voor Nederlands (of een andere taal) voldoet het aan leerdoelen als Creatief taal gebruiken (6), Talige identiteit (14) en Waarde van literatuur (19). Maar ook leerdoelen van Digitale Geletterdheid en verschillende Domeinen binnen Kunst en Cultuur - zoals Artistiek-creatief vermogen en Maken en betekenis geven - worden geraakt. Zo is het voor vakgroepen CKV, Moderne Talen en Burgerschap en Digitale Geletterdheid passend én vakoverstijgend in te zetten.
Bekijk hier het lesplan of vraag de volledige lessenreeks op bij Filmhub Zuid. Deze kan zelfstandig door de docent gegeven worden, in samenwerking met Obi of met een filmdocent uit de eigen regio. De school kan hiervoor gebruik maken van iPads uit de film-maak-set, kosteloos te leen bij Filmhub Zuid. Meer weten? Neem contact op met je regionale consulent Filmeducatie:
Astrid Spraakman
Consulent Noord-Brabant
Mail of bel 06 2244 9351
Melissa Vos
Consulent Zeeland
Mail of bel 06 20 90 13 29
Jonathan Wanders
Consulent Limburg
Mail of bel 06 13 39 14 40
